Bogusławski Jan Nepomucen

Opis majątku Włocin pod Błaszkami opublikowany w Dzienniku Warszawskim nr 219 w roku 1874. Wówczas właścicielem tych dóbr był Jan Nepomucen Bogusławski.

Jan Nepomucen Adolf Ścibor-Bogusławski herbu Ostoja (ur. 15. 05. 1818 r. w Sędzimirowicach, zm. w 1890 r. w Kaliszu) – ziemianin, właściciel dóbr: Włocin i Grzymaczew, Stok, Czepów Dolny, Zawady, Chrusty, Dąbrowa Rusiecka, Ochle.

Jan Nepomucen Adolf Bogusławski był synem Urszuli z Załuskowskich herbu Rola i Stanisława Bogusławskiego, kapitana wojsk Księstwa Warszawskiego, majora w powstaniu listopadowym, dziedzica dóbr Włocin, Zawadki i Stok. Jego dziadkami po mieczu byli: Faustyna z Kiedrowskich h. Sas i Maksymilian Ścibor-Bogusławski, towarzysz wojsk koronnych, dziedzic Włocina i Smaszkowa. Jan Nepomucen Bogusławski był bratem: Marii Agaty, Marii 1v. Gołkont, 2v. Stożkowskiej, Zuzanny Ziembińskiej, Walerii Leokadii, Stanisławy Konstancji, Konrada, Makarego, Józefa Wojciecha i Józefa Kajetana.

Jan Nepomucen Bogusławski wstąpił w związek małżeński w Uniejowie w 1843 roku ze starszą od siebie o kilka lat Pauliną z Niemojowskich vel Niemojewskich h. Wierusz, wdową po Leonie Załuskowskim h. Rola, córką Józefa i Ludwiki z Walewskich h. Kolumna. Owocem tego związku było kilkoro dzieci - córka Aniela Zuzanna oraz synowie: Lucjan Leon, Stanisław Kazimierz i Adolf. Dzięki małżeństwu Jan Nepomucen Bogusławski wszedł w posiadanie kilku majątków ziemskich: Czepowa Dolnego, Zawad, Chrustów, Dąbrowy Rusieckiej i Ochel. Od brata Konrada kupił majątek Stok w 1854 roku za kwotę 260 tys. zł. pol. a sześć lat później, w dniu 30 czerwca 1860 roku, nabył na licytacji publicznej w Kaliszu za 156 tys. zł. pol. dobra Włocin i Grzymaczew (niegdyś sprzedane przez ojca Stanisława), które należały do rodziny od 1723 roku kiedy to kupił je Andrzej Bogusławski, komornik graniczny sieradzki, prapradziad Jana Nepomucena. Był więc Bogusławski właścicielem kilku dużych majątków ziemskich i należał do najzamożniejszych ziemian Królestwa Polskiego. Nie zdołał jednak utrzymać tych majątków w swych rękach z powodu licznych wierzytelności obciążających posiadane dobra oraz rodzinnych porozumień własnościowych (jak w przypadku Czepowa Dolnego - majątek w latach 60. ostatecznie przejęli Załuskowscy). O trudnościach ekonomiczno-gospodarczych Bogusławskiego świadczy list z dnia 18 stycznia 1867 roku do prezesa Komisji Kaliskiej Spraw Włościańskich, w którym pisze: Tabele Likwidacyjne na wsie Chrusty i Zawady położone w gminie Chociw w 8 rewirze, złożone zostały przeze mnie w terminie właściwym, które do tego czasu nie są sprawdzone. Mając zaś na dobrach tych długi hipoteczne wymagające wypłaty upraszałbym JWP o naznaczenie sprawdzenia tabel tych dóbr, gdyż od tego zależy moja egzystencja, jeżeli bowiem sprawdzenie ociągniętym zostanie ja nie otrzymam kapitału likwidacyjnego, przez co nie mając pieniędzy w gotówce dobra wystawione zostaną na sprzedaż. Sprzedaż zaś taka przymusowa równa się niczemu innemu, jak tylko wywłaszczeniu mnie z majątku [...]. Już w maju 1868 roku Trybunał Cywilny w Kaliszu ogłosił licytację zajętych przez komornika w marcu t. r. dóbr Chrusty i Zawady, o czym informował Dziennik Warszawski nr 175/1868. W informacji tej podano, że dobra Chrusty i Zawady łącznie liczyły ponad 98 włók (wieś Chrusty - ponad 63 włóki, folwark Zawady - ponad 34 włóki) oraz, że w dobrach zajętych Chrusty zabudowania są: dwór, oficyna z przybudowaniem, dwie stodoły, tudzież spichrz ze stajnią pod jednym dachem, obory i owczarnia pod jednym dachem, czworaki w których mieści się karczma, zaś na folwarku Zawady jest karczma z zajazdem i kuźnia. W listopadzie tego samego roku Trybunał Cywilny w Kaliszu ogłosił kolejną licytację, tym razem dóbr Stok pod Błaszkami (liczących ponad 38 włók gruntów). Ostatecznie Stok został sprzedany w kwietniu 1874 roku. Ostatnim zlicytowanym majątkiem Nepomucena Bogusławskiego były dobra Włocin (A) i Grzymaczew (A) (wraz z pustkowiami: Kije, Stelmach, Niwa, Pęczek, Chudoba i Pogorzała) liczące razem ponad 37 włók. Według wyroku Trybunału z dnia 21 października 1874 roku ostateczna licytacja tego majątku miała odbyć się 25 października t. r. o godz. 10 rano. W informacji dotyczącej tej licytacji zawartej w Dzienniku Warszawskim nr 219/1874 w dobrach Włocin i Grzymaczew zabudowania były następujące: dwór o czterech pokojach, dwóch sieniach, z garderobką, schowaniem, o dwóch facjatach, z drzewa i cegły pod gontami, sklep w ziemi, drwalnik i chlewiki, kloaka, ogród owocowy i warzywny, stawków z upustami siedm, lodownia w ziemi, inspekta, słup z dzwonkiem, gorzelnia i browar z piwnicami bez aparatów, kurniki i karmniki, spichrz, stajnie, owczarnia i obory, gołębnik na słupie, obory i wozownia, obora druga, studnia balami ocembrowana, budynek na porządki i wolarnia, stodoła o dwóch klepiskach z młocarnią i sieczkarnią, stodoła druga o jednem klepisku, domy dwa dla służby, kuźnia z mieszkaniem bez narzędzi, karczma gdzie mieszka Wawrzyniec Księżak, z propinacji wsi Włoczyna rs. 420 rocznie płacący, przy karczmie jest stajnia. W Grzymaczewie i pustkowiu Kije jest dom karczemny, chlewik studnia, stodoła i obora. Na pustkowiu Chudoba jest dom z którego wraz z gruntem mórg 12 i łąki mórg 3, Józef Osiewalski, płaci rocznie rs. 68, dalej jest obora, stodoła, chlewik, kuźnia i karczma z stajnią z której Antoni Wolski szynkarz płaci rocznie rs. 90. Na innych pustkowiach żadnych budowli i gruntów nie masz. Zanim doszło do utraty majątków ziemskich Jan Nepomucen Bogusławski angażował się w sprawy ważne dla lokalnej społeczności. W roku 1859 kandydował w wyborach powiatu kaliskiego na członka delegacji do oczynszowania włościan. Nie zdobył jednak poparcia. W tym czasie chcąc rozwiązać problemy natury przestępczej z niektórymi włościanami zamieszkałymi na peryferiach dóbr stockich (kradzieże, przemoc) proponował przekazanie im gruntów w części głównej majątku o czym zawiadamiał listownie Naczelnika Powiatu Kaliskiego tymi słowy: [...] dobro bezpieczeństwa publicznego, skłaniają mnie do wydzielenia im posad kolonialnych odpowiednich przepisowo dając im nierównie lepszą klasę ziemi w dobrach głównych Stok, w tej samej obszarności, ażeby raz położyć tamę nieprawości. Był członkiem Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim. Na trzecim posiedzeniu sekcji leśnej tegoż Towarzystwa w dniu 26 lutego 1861 roku Bogusławski dowodził, że: główna przyczyna niszczenia zwierzyny, leży w braku przepisów policyjnych co do lasów, i niemożności upilnowania szkód robionych przez tak zwanych Raubschutzów [kłusowników - przyp. RB]. Będąc osobą głęboko wierzącą wspomagał lokalny Kościół Katolicki. W roku 1867 ufundował renowację jednego z ołtarzy świątyni w Wojkowie (informował o tym Przegląd Katolicki nr 8/1867). We wrześniu 1874 roku udostępnił swoje dobra ziemskie do badań archeologicznych. Znaleziono bowiem na terenie majątku Bogusławskiego we wsi Włocin szereg szczątków dawnego cmentarzyska datowanego na wczesny okres wpływów rzymskich. Artykuł na ten temat został opublikowany 24 czerwca 1876 roku w Tygodniku Ilustrowanym nr 26. Badania były potem kontynuowane przez Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi w 1946 roku. Ostatnie lata życia Bogusławski spędził w Kaliszu, gdzie zmarł w 1890 roku, o czym powiadomiła Gazeta Warszawska nr 77/1890.

Lucjan Leon Bogusławski (ur. 1844 r., zm. 1904 r. w Winiarach), syn Jana Nepomucena i Pauliny z Niemojewskich. W latach 50. XIX w. praktykował w majątku Licheń jako agronom. Ożenił się w roku 1871 z Emilią Nimfą Taczanowską h. Jastrzębiec (1849-1906), córką Juliana i Ludwiki Nimfy z Drwęskich. Emilia Taczanowska była siostrą stryjeczną gen. Edmunda Taczanowskiego, jednego z dowódców w powstaniu styczniowym. Emilia i Lucjan Bogusławscy mieli córkę Helenę i syna Czesława (ur. 1872 w Kuczkowie, zm. 1933 w Dobieszowicach), administratora dóbr Dobieszowice w latach 1926-1933. Lucjan Leon Bogusławski zmarł w Winiarach w wieku 60 lat. Jego małżonka Emilia zmarła w Sieradzu w 1906 roku.

Stanisław Kazimierz Ścibor-Bogusławski (ur. 1848 r. w Czepowie Dolnym, zm. 24. 04. 1907 r. w Tłokini). Przekazy rodzinne głoszą, że był bezżenny i bezdzietny. Przebywał w rodzinnym majątku siostry Anieli Chrystowskiej w Tłokini gdzie zmarł w środę 24 kwietnia 1907 roku.

Adolf Bogusławski (ur. 30 września 1849 r.), syn Jana Nepomucena i Pauliny z Niemojewskich.

• 

  Artykuł o Czesławie Bogusławskim

• 

  Artykuł o Czesławie Bogusławskim

• 

  Grób Czesława Bogusławskiego w Bobrownikach

Zobacz też

• Bogusławski
• Historia rodziny Bogusławskich
• Członkowie rodziny Bogusławskich
• Majątki ziemskie Bogusławskich

Bibliografia

---

• AGAD w Warszawie, Akta II Rady Stanu, Ogólnego Zebrania Warszawskich Departamentów Rządzącego Senatu, Deputacji Szlacheckiej i Kancelarii Marszałka Szlachty Guberni Warszawskiej oraz zachowanej szczątkowo Heroldii Królestwa Polskiego, jednostka nr 234 s. 64 - 67.
• Arch. P. w Łodzi, Urząd Gubernialny Piotrkowski do Spraw Włościańskich, dokumenty dot. dóbr Chrusty i Zawady.
• Arch. P. w Kaliszu, Kaliski Zarząd Powiatowy, Księga ludności wsi Stok, sygnatura 913.
• Arch. P. w Kaliszu, Akta Naczelnika Powiatu Kaliskiego, sygnatura: 484, 572.
• Arch. P. w Kaliszu, akta notariusza Z. Łopuskiego z roku 1866 – akt nr 379.
• Wydział Hipoteczny Sądu Rejonowego w Sieradzu - KW Włocin A i Grzymaczew A, KW Wróblew, KW Stok.
• A. Połujański, Opisanie lasów Królestwa Polskiego i guberni zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego pod względem historycznym, statystycznym i gospodarczym, Warszawa 1854.
• R. Bogusławski, Mjr Stanisław Bogusławski, żołnierz z Ziemi Sieradzkiej [w] Na Sieradzkich Szlakach, nr 3-4/2006.
• R. Bogusławski, Mjr Stanisław Bogusławski, żołnierz z Ziemi Sieradzkie - uzupełnienie [w] Na Sieradzkich Szlakach, nr 1/2007.
• R. Bogusławski, Dobra ziemskie Ścibor-Bogusławskich h. Ostoja w Ziemi Sieradzkiej i okolicy na przestrzeni wieków XV–XX [w:] Na Sieradzkich Szlakach, nr 4/2007.
• R. Bogusławski, Stok Polski - krótka nota historyczna [w:] Na Sieradzkich Szlakach, nr 1/2009.
• R. Bogusławski, Mieszkańcy wsi Stok w połowie XIX wieku w świetle Akt Naczelnika Powiatu Kaliskiego [w:] Na Sieradzkich Szlakach, nr 2/2010.
• E. Nejman, Szlachta Sieradzka XIX wieku. Herbarz. Wersja poprawiona z 2017 roku.
• K. Chłapowski, S. Górzyński, Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, DiG, Warszawa 2006.
• C. Brzoza (oprac. ), Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, 1994.
• F. W. Gorjaczkowskij, Alfabetyczny spis miejscowości zamieszkałych i niezamieszkałych Guberni Piotrkowskiej, Piotrków 1881.
• G. Myszkorowska-Olczyk, Zespoły folwarczne na terenie gminy Uniejów, [w:] Biuletyn Uniejowski nr 2, 2013.
• Rocznik Gospodarstwa Krajowego, 1858, T. 32, 1861, T.43, 1861, T.44.
• Gazeta Warszawska, 1890, nr 77.
• Dziennik Warszawski, 1868, nr 175, nr 253, 1870 nr 163, 1873 nr 109, 1874, nr 219.
• Przegląd Katolicki, 1867, nr 8.
• Tygodnik Illustrowany 1876 nr 26.
• Biblioteka Kórnicka, Teki Dworzaczka.
• Akty metrykalne w archiwum rodzinnym.
• K. Łodzia-Czarnecki, Herbarz Polski, Gniezno 1871-1881.
• E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2000.