Teoria pochodzenia rodziny Raczko
Teoria pochodzenia rodziny Raczko ciąg dalszy.
Wg Semkowicza synem Ginetha był Milus, a braćmi stryjecznymi Ginetha byli Dowoyno (syn Wysigirda) i Strocz (prawdopodobnie syn Gełguta) i wszyscy oni pieczętowali się herbem Zaręba.
Gineth Koncewicz był wg Narbutta w 1390 r. członkiem otoczenia Witołda, przyszłego wielkiego księcia litewskiego, gdy zawierał on pakta z Zakonem. Świadczy wraz z synem swoim Milusem na akcie unii wileńsko-radomskiej z 1401 r., a ostatni raz występuje w umowie trockiej z 1433 r. O potomkach Milusa wiadomo, że wśród zstępnych miał potomków którzy używali nazwiska Giniejtowicz lub Giniatowicz, a jeden z nich (prawnuk Stanisława Giniatowicza) - Jan Kazimierz Rymsza Giniatowicz Piłsudski był pradziadkiem marszałka Józefa Pilsudskiego.
O potomkach Dowoyny wiadomo, że miał on trzech synów pieczętujących się herbem Zaręba, pełniących wysokie urzędy ziemskie, w tym: Olechno – był starostą lidzkim i brzeskim oraz kasztelanem trockim, Andruszko – namiestnikiem grodzieńskim, a syn trzeciego - Iwaszki (starosty bielskiego), Jan (Iwan) Dowojnowicz był dzierżawcą i starostą wołkowyskim.
O potomkach Strocza wiadomo, że miał on trzech synów (Piotr, Jan i Wołczko Strocewiczowie). Jednym z tych synów Strocza był Piotr Strocewicz Raczko z Połonki herbu Zaręba. Jego żoną była Maria Bohdanówna z Suljaticz. W 1434 r. Piotr Raczko Strocewicz przytwierdził swą pieczęć z herbem Zaręba do aktu unii grodzieńskiej, w której m.in. Zygmunt Kiejstutowicz odnowił zapisy złączenia i poddania Litwy Koronie, jako warunek powierzenia mu Wielkiego Księstwa Litewskiego, co świadczy o wysokiej pozycji Piotra Raczko i rodziny Raczko w Wielkim Księstwie Litewskim. W 1437 r. Piotr Raczko ufundował i uposażył kościół we wsi Połonka k/Wołkowyska (obecnie Białoruś).
Brak jest udokumentowanych informacji o synach Piotra Raczko oraz któregokolwiek z braci Piotra - Wołczki i Jana.
Tym niemniej w litewskiej wikipedii jest informacja, że starostami bielskimi byli: od 1447 r. Račko Strocevičius (czyli Strocewicz), od 1454 r. Ivaška Dovojnovičius (Iwaszko Dowoynowicz), w latach 1466-1477 Alekna (Olechno) Sakaitis, a w latach 1492-1493 Stretovičius (Stretowicz, ale może Strocewicz?) Soltanas Aleksandrovičius (Aleksandrowicz czyli Saczkowicz). Istotna jest zwłaszcza ostatnia osoba, a więc informacja, że pod koniec XV w. żył szlachcic, starosta bielski, o litewskim imieniu Soltanas (Sołtan), który mógł być synem Aleksandra (Saczki) Strocewicza. W drzewie genealogicznym rodziny Sołtan jest Sołtan Aleksandrowicz, o którym podano, że był synem Aleksandra Juriewicza, ale nie ma informacji skąd pochodzi Sołtana patronimic Stretowicz. Ostatnie badania Y-DNA wykazuję jednak, że haplogroup Sołtan (R1b1a2) jest odległe od haplogroup przebadanych Raczko (R1a1a).
Znany nam, z opracowania St. Mleczki, Rafał Raczko Saczkowicz Puczycki z Puczyc (ur. ok. r. 1440) i jego synowie pieczętowali się herbem Ostoja. Jego syn Jerzy Saczkowicz Raczko używał jeszcze dodatkowo, jak ojciec, nazwiska Puczycki. Być może Rafał Raczko Saczkowicz nabył Puczyce od nieznanych, ale występujących w herbarzach Puczyckich herbu Ostoja i przejął z majątkiem herb Ostoja. Wiadomo, że w ten sposób Ginejtowicze (Giniatowicze) herbu Zaręba, gdy nabyli Piłsudy od szlachcica z rodu Kościesza, przyjęli nazwisko Piłsudski i herb Kościesza. Jest także informacja, ze w 1450 r. nastąpiła adopcja bojarów litewskich do rodu Ostoya w której być może uczestniczył ojciec Rafała Raczko Saczkowicza - Alexander (Sak), a nazwisko Raczko powstało ze zdrobnienia jwego imienia Rafał. Znany jest Stanisław Sak, który w Horodle została zaadaptowany do rodu Pomian, ale wyniki testu Y-DNA rodziny Sakowicz wykazują haplogroup N1c1. Kwestia potomków Rafała Raczko Saczkowicza wymaga więc wyjaśnienia.
Wiadomo, że w spisie wojska WKL w 1528 r. poza Jerzym, Pawłem Raczko i Janem Raczkowiczem, synami Rafała, występują jeszcze inni Raczkowicze: Dobko, Marcin, Michał i jego syn Stanisław Michnowicz, także ze Żmudzi oraz z wileńszczyzny. Trudno przypuszczać, że w WKL była jeszcze zupełnie inna rodzina Raczko herbu Ostoja, poza potomkami Piotra Strocewicza. Istniała co prawda rodzina Jakuba Tabutowicza herbu Łabędź, czyli z innego rodu. Prawdopodobnie Dobko i Marcin byli to synowie nieznanego brata Rafała Saczkowicza, ale Michał mógł być jego bratem.
Istnieje też możliwość, że Rafał i Michał to jest ta sama osoba, bo synowie Rafała niekiedy byli pisani jako Michnowicz. Wg Glinki córką Piotra Strocewicza była Miłochna, która więc musiała mieć brata Alexandra (Saczkę), ojca Rafała, co wynika z tego, że Rafał używał dodatkowego określenia imienia za pomocą patronimika Saczkowicz. W niektórych opracowaniach podaje się, że Miłochna była z rodu Ostoja, ale brak potwierdzenia w dokumentach. Rafał Saczkowicz Raczko herbu Ostoja najprawdopodobniej był wnukiem Piotra Strocewicza herbu Zaręba. Istotnym argumentem jest także to, że Piotr Strocewicz był starostą bielskim na Podlasiu, a Rafał Saczkowicz był bielskim sędzią ziemskim, a więc obaj byli związani z Bielskiem (Podlaskim).
Przyczyną zmiany herbu przez dzieci Piotra Strocewicza mogło być to, że podważono prawa potomków Strocza do herbu Zaręba, jako dalszych krewnych Ginetha, i dzieci lub wnukowie Piotra przejęły herb Ostoja, np. w ww. sposób, tj. z wsią Puczyce. Znamiennym jest, że także Dowoynowie w XVI wieku zmienili "horodelski" herb Zaręba na Szeliga.
Można przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, że od Piotra Raczko Strocewicza z Połonki herbu Zaręba, pierwszej znanej nam osoby o nazwisku Raczko, zaczyna się rodzina Raczko, która od połowy XV w. pieczętowała się herbem Ostoja.