Teoria pochodzenia rodziny Raczko
Teoria pochodzenia rodziny Raczko ciąg dalszy.
Wg Semkowicza synem Ginejta (Ginetha) był Milus, a braćmi stryjecznymi Ginejta byli Dowoyno (syn Wysigirda) i Strocz (prawdopodobnie syn Gełguta) i wszyscy oni pieczętowali się herbem Zaręba.
Gineth Koncewicz był wg Narbutta w 1390 r. członkiem otoczenia Witołda, przyszłego wielkiego księcia litewskiego, gdy zawierał on pakta z Zakonem. Świadczy wraz z synem swoim Milusem na akcie unii wileńsko-radomskiej z 1401 r., a ostatni raz występuje w umowie trockiej z 1433 r. O potomkach Milusa wiadomo, że wśród zstępnych miał potomków którzy używali nazwiska Giniejtowicz lub Giniatowicz, a jeden z nich (prawnuk Stanisława Giniatowicza) - Jan Kazimierz Rymsza Giniatowicz Piłsudski był pradziadkiem marszałka Józefa Pilsudskiego.
O potomkach Dowoyny wiadomo, że miał on trzech synów pieczętujących się herbem Zaręba, pełniących wysokie urzędy ziemskie, w tym: Olechno – był starostą lidzkim i brzeskim oraz kasztelanem trockim, Andruszko – namiestnikiem grodzieńskim, a syn trzeciego - Iwaszki (starosty bielskiego), Jan (Iwan) Dowojnowicz był dzierżawcą i starostą wołkowyskim.
O potomkach Strocza wiadomo, że miał on trzech synów (Piotr, Jan i Wołczko Strocewiczowie). Jednym z tych synów Strocza był Piotr Strocewicz Raczko z Połonki herbu Zaręba. Jego żoną była Maria Bohdanówna z Suljaticz. W 1434 r. Piotr Raczko Strocewicz przytwierdził swą pieczęć z herbem Zaręba do aktu unii grodzieńskiej, w której m.in. Zygmunt Kiejstutowicz odnowił zapisy złączenia i poddania Litwy Koronie, jako warunek powierzenia mu Wielkiego Księstwa Litewskiego, co świadczy o wysokiej pozycji Piotra Raczko i rodziny Raczko w Wielkim Księstwie Litewskim. W 1437 r. Piotr Raczko ufundował i uposażył kościół we wsi Połonka k/Wołkowyska (obecnie Białoruś).
Brak jest udokumentowanych informacji o synach Piotra Raczko oraz któregokolwiek z braci Piotra - Wołczki i Jana.
Tym niemniej w litewskiej wikipedii jest informacja, że starostami bielskimi byli: od 1447 r. Račko Strocevičius (czyli Strocewicz), od 1454 r. Ivaška Dovojnovičius (Iwaszko Dowoynowicz), w latach 1466-1477 Alekna (Olechno) Sakaitis (Sakowicz), a w latach 1492-1493 Stretovičius (Stretowicz, ale może Strocewicz?) Soltanas Aleksandrovičius (Aleksandrowicz czyli Saczkowicz). Istotna jest zwłaszcza ostatnia osoba, a więc informacja, że pod koniec XV w. żył szlachcic, starosta bielski, o litewskim imieniu Soltanas (Sołtan), który mógł być synem Aleksandra (Saczki). W drzewie genealogicznym rodziny Sołtan jest Sołtan Aleksandrowicz, o którym podano, że był synem Aleksandra Juriewicza, ale nie ma informacji skąd pochodzi Sołtana patronimic Stretowicz. Ostatnie badania Y-DNA wykazuję jednak, że haplogrupa Sołtan (R1b1a2) jest odległa od haplogroup przebadanych Raczko (R1a1a). Od 1485 do 1533 r. starostami mielnickimi byli kolejno: Rafał Raczko z Puczyc, Rafał Mleczko z Czapli i Grzymalicz Niemira. Można przypuszczać, że między nimi były związki rodzinne.
Według najnowszych udomentowanych informacji, znany nam z opracowania St. Mleczki Rafał Raczko Saczkowicz Puczycki z Puczyc (ur. ok. r. 1440) i jego synowie na Podlasiu pieczętowali się herbem Gozdawa. Żona Rafała, Anastazya, zapewne była córką jednego z synów Jakuba Raczko Tabutowicza herbu Łabędź, bo przekazała synom majątki w Wawerce i Strubnicy, należące wcześniej do ww. Jakuba. Syn Rafała, Jerzy Saczkowicz Raczko używał jeszcze dodatkowo, jak ojciec, nazwiska Puczycki. Prawdopodobnie Rafał Raczko Saczkowicz otrzymał Puczyce po matce z rodziny Niemirów herbu Gozdawa, którzy byli ich wcześniejszymi właścicielami, i przejął z majątkiem herb Gozdawa. Wiadomo, że w ten sposób Ginejtowicze (Giniatowicze) herbu Zaręba, gdy nabyli Piłsudy od szlachcica z rodu Kościesza, przyjęli nazwisko Piłsudski i herb Kościesza. Jeden z synów Rafała, Jan, po ślubie z Kibortowiczówną z Kibortyszek przeniósł się na Żmudź, gdzie miał kilka majątków. Jego potomkowie używają herbu Ostoja, ale nie ma informacji w jaki sposób doszło zmiany rodu i herbu z Gozdawa na Ostoja.
Równocześnie trzeba zacytować Jana Glinkę (archiwistę, historyka Białegostoku i regionu), że Piotr Raczko Strocewicz z Połonki miał odrębność pochodzenia ze znanym w tym czasie Raczko Tabutowiczem z Białegostoku herbu Łabędź. Glinka uważał jednak, że „... godzi się też zaznaczyć zupełną odrębność pochodzenia każdego z nich z Raczkami z Puczyc, Turośni i td., którzy osiedleni na Podlasiu, doszli tam w XVI w. do niemałego znaczenia lokalnego.” Nie można się z nim nie zgodzić.
Wg ww. Stanisława Mleczko rodzina Raczko mogła być gałęzią Mleczków z ziemi drohiczyńskiej, z rodziny, której założycielem był Grzymek (Mleczko) z Patkowicz, podsędek drohicki w 1427 r. Przypuszczał on, że Rafał (Raczko) Saczkowicz mógł być nieznanym wnukiem ww. Grzymka, synem Mikołaja (Michny) z Saczkowa (lub Saczkowicz), właściciela Czapli. Ta wersja wyjaśniałaby dlaczego synowie Rafała Raczko Saczkowicza używali także patronimika Michnowicz, co znajduje się w wielu dokumentach. Wiadomo, że w. 1438 r. Czaple przejął brat Mikołaja, Stanisław, ale mogła to być transakcja rodzinna w wyniku której Mikołaj przejął Puczyce od rodziny żony z Niemirów herbu Gozdawa, które w spadku otrzymał Rafał Raczko. Brak potwierdzonych informacji o przodkach rodziny Mleczko, ale przypuszcza się, że przybyli oni na Podlasie z Rusi Halicko-Wołyńskiej (Saczkowicze znajdują się w gub. czernihowskiej, na północy Polesia) w końcu XIV w., a byli najprawdopodobniej gałęzią rodu Korczaków.
Wiadomo, że w spisie wojska WKL w 1528 r. poza Jerzym, Pawłem Raczko i Janem Raczkowiczem, synami Rafała, występują jeszcze inni Raczkowicze lub Raczkiewicze: Dobko, Jakub, Marcin, Mic(?), Michał i jego syn Stanisław Michnowicz, także ze Żmudzi oraz z wileńszczyzny. Można więc przypuszczać, że w WKL były wóczas jeszcze zupełnie inne rodziny Raczko poza potomkami Rafała z Puczyc, najprawdopodobniej potomkowie Piotra Strocewicza i Jakuba Tabutowicza.
Wg Glinki córką Piotra Strocewicza była Miłochna Anna, tak jak on herbu Zaręba. Wątpliwym argumentem za tym, że Rafał Raczko Saczkowicz był spokrewniony z Piotrem Strocewiczem herbu Zaręba jest fakt, że Piotr Strocewicz był starostą bielskim na Podlasiu, a Rafał Saczkowicz był bielskim sędzią ziemskim, a więc obaj byli związani z Bielskiem (Podlaskim).