Historia rodziny Szyszkowskich

Szyszkowski (Syskowski, Siskowski) - odwieczna szlachta, barones Regni Poloniae, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców), wywodząca się z dawnego województwa sieradzkiego, powiatu piotrkowskiego. Nazwisko pochodzi od wsi Syski (dawniej Szyszki) koło Tuszyna, która jest gniazdem rodowym Szyszkowskich.

Najstarsze świadectwa źródłowe

• Pierwsza wzmianka dotycząca Sysków pochodzi z roku 1399. Występuje w niej Sandek z Szyszków (de Syszki).
• W roku 1405 wzmiankowany był Albert z Szyszków (de Szyski).
• W latach 1410-1415 występował Dobrosław z Szyszków (de Sziszky, de Siszky, de Siski).
• Na początku XVI w. występował Stanisław Szyszkowski, starosta klucza opatowskiego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, dziedzic w Lutosławicach i Rozdżałach. W latach 1522-1524 wykupywał części wsi Rozdżały z rąk Koźmińskich.
• W roku 1538 poświadczony jako szlachcic herbu Ostoja był Stanisław Szyszkowski, kanonik poznański, syn Józefa Szyszkowskiego i Katarzyny z Pudłowskich.
• W roku 1552 posiadała część dóbr Syski Ewa Siskowska. Obok niej, w tym czasie, dziedziczyli w Syskach także: Błoński, Grabski, Nastalek, Kozikowie, Miesiączkowie.

Wybitni przedstawiciele rodziny Szyszkowskich

• Stanisław Szyszkowski (zm. po 1530) - starosta klucza opatowskiego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, dziedzic w Rozdżałach.
• Stanisław Szyszkowski (zm. po 1579) - kanonik gnieźnieński i poznański, prepozyt kapituły kolegiackiej w Sieradzu, proboszcz sieradzki, oficjał i dziekan wieluński.
• Marcin Szyszkowski (1554-1630) - książę siewierski, polski duchowny katolicki, biskup-koadiutor, następnie biskup łucki, płocki i krakowski.
• Jerzy Szyszkowski (zm. po 1633) - chorąży kaliski, kasztelan biechowskiego.
• Ewa Marianna Szyszkowska (zm. 1634) - norbertanka w klasztorze na Zwierzyńcu pod Krakowem.
• Andrzej Szyszkowski (zm. 1636) - sekretarz królewski, kanonik płocki, pułtuski, kielecki, zawichojski, krakowski i sandomierski, proboszcz w Iłży i kanclerz królewny Anny Katarzyny Konstancji Wazówny.
• Mikołaj Szyszkowski (1590-1643) - książę biskup warmiński, sekretarz wielki koronny, administrator apostolski diecezji sambijskiej, sekretarz królewski, prepozyt pułtuski, kantor krakowski, kanonik płocki, opat komendatoryjny czerwiński.
• Piotr Szyszkowski (zm. 1645) - marszałek Trybunału Głównego Koronnego, kasztelan wojnicki, kasztelan sądecki, starosta warecki i osiecki, poseł na sejm 1634.
• Teofila z Wiśniowieckich Szyszkowska (zm. 1648) - księżniczka, córkę Konstantego Wiśniowieckiego, wojewody ruskiego i bełskiego. Była żoną kasztelana wojnickiego Piotra Szyszkowskiego.
• Mikołaj Szyszkowski (zm. ok. 1650) - podkomorzy wieluński, sędzia ziemski wieluński, sekretarz królewski, poseł na sejmy 1626 i 1632 roku, członek konfederacji generalnej 1632 roku.
• Anna z Szyszkowskich Lanckorońska (zm. 1650) - starościna małogoska, córka Piotra i Zofii Zebrzydowskiej. Jej mężem był Stanisław Lanckoroński, starosta małogoski, dziedzic dóbr włodzisławskich.
• Marcin Szyszkowski (zm. po 1656) - starosta lelowski, poseł województwa krakowskiego na sejm 1625 roku. Był mężem Eleonory, córki starosty homelskiego Jerzego Sapiehy.
• Józef Szyszkowski (zm. po 1782) - subdelegat grodzki nowokorczyński.
• Władysław Szyszkowski (ur. 1844) - powstaniec styczniowy.
• Natalia z Szyszkowskich Steinowa (1886-1964) - działaczka niepodległościowa i feministyczna. Działała w konspiracji - w Służbie Zwycięstwu Polski, potem w Związku Walki Zbrojnej i w Armii Krajowej.
• Witold Stanisław Szyszkowski (1896-1940) - podporucznik rezerwy, członek POW, doktor medycyny, ordynator w szpitalu miejskim w Tomaszowie M Mazowieckim, lekarz naczelny Ubezpieczalni Społecznej, prezes Oddziału PCK oraz Towarzystwa Przeciwgruźliczego, odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Był synem Wiktora i Heleny z Kosińskich. Został zamordowany przez NKWD w Katyniu wiosną 1940 roku.
• Zdzisław Wojciech Szyszkowski pseudonim Ostoja (1921-1985) - podporucznik Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego.

• 

Majątki ziemskie Szyszkowskich

Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie, które posiadali przedstawiciele rodziny Szyszkowskich herbu Ostoja.

Syski (dawniej Szyszki), Lutosławice, Rozdżały, Skarszewek, Borków, Spytkowice, Okleśna, Brodła,

• 

  Syski (Szyski) i Lutosławice na mapie D. Gilly (1802/3).

• 

  Rozdżały, Skarszewek i Borków na mapie D. Gilly (1802/3).

• 

  Spytkowice, Okleśna i Brodła na mapie Administrativ Karte von den Königreichen Galizien und Lodomerien (połowa XIX w.).

Zobacz też

• Szyszkowski
• Członkowie rodziny Szyszkowskich

Linki zewnętrzne, źródła i literatura

• B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, Kraków 1858, s. 372.
• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VIII, s. 648-652.
• Teki Dworzaczka, Biblioteka Kórnicka, PAN.
• Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857, s. 253.
• Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 392-418.
• E. Sęczys, Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2018, s. 436.
• E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2000, s. 697-698.
• B. Ulanowski, Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej, „Arch. Kom. Hist.”, Kraków 1886, t. III, s. 398-399.
• J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, Gniezno 1883, t. IV, s. 86-87.
• W. J. Skowroński, Rody szlacheckie w Wielkopolsce w XVI – XIX w., Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, litera "S", cz. II, s. 129.
• S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, Łódź 1970, cz. II, s. 131.
• S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. II, s. 176.
• Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Kórnik 1990, s. 263.
• Urzędnicy wielkopolscy XVI-XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Wrocław 1987, s. 233.
• Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Kórnik 1993, s. 296.
• W. Pogorzelski, Sieradz, Włocławek 1927, s. 17, 84.
• T. A. Nowak, Socjotopografia Wielunia w pierwszej połowie XVI w., Radomsko 2018, s. 269, 274, 361, 388, 401, 489, 512.
• S. Zabraniak, Z dziejów kapituły kolegiackiej w Wieluniu (XV w. – 1766 r.), [w:] „Rocznik Wieluński”, t. 12 (2012), s. 27.
• S. Małyszko, Dawne budownictwo folwarczne. Majątki wielkopolskie. Tom IV, powiat kaliski, Szreniawa 2000, s.14, 32, 38, 52, 68, 111, 165, 178, 191, 202, 207, 212, 312.
• M. J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego.
• D. Warzocha, Pamiątki po dr Witoldzie Szyszkowskim, Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim.
• Zamek w Krzepicach (ostatnim właścicielem zamku był Paweł Szyszkowski).
• Krypta Szyszkowskich na Wawelu
• Szyszkowscy herbu Ostoja