Historia rodziny Szyszkowskich

Herb księcia bpa Marcina Szyszkowskiego

Szyszkowski (Syskowski, Siskowski) - odwieczna szlachta, barones Regni Poloniae, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców), wywodząca się z dawnego województwa sieradzkiego, powiatu piotrkowskiego. Nazwisko pochodzi od wsi Syski (dawniej Szyszki) koło Tuszyna, która jest gniazdem rodowym Szyszkowskich.

Najstarsze świadectwa źródłowe

• Pierwsza wzmianka dotycząca Sysków pochodzi z roku 1399. Występuje w niej Sandek z Szyszków (de Syszki).
• W roku 1405 wzmiankowany był Albert z Szyszków (de Szyski).
• W latach 1410-1415 występował Dobrosław z Szyszków (de Sziszky, de Siszky, de Siski).
• Na początku XVI w. występował Stanisław Szyszkowski, starosta klucza opatowskiego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, dziedzic w Lutosławicach i Rozdżałach. W latach 1522-1524 wykupywał części wsi Rozdżały z rąk Koźmińskich.
• W roku 1538 poświadczony jako szlachcic herbu Ostoja był Stanisław Szyszkowski, kanonik poznański, syn Józefa Szyszkowskiego i Katarzyny z Pudłowskich.
• W roku 1552 posiadała część dóbr Syski Ewa Siskowska. Obok niej, w tym czasie, dziedziczyli w Syskach także: Błoński, Grabski, Nastalek, Kozikowie, Miesiączkowie.

Wybitni przedstawiciele rodziny Szyszkowskich

• Stanisław Szyszkowski (zm. po 1530) - starosta klucza opatowskiego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, dziedzic w Rozdżałach.
• Stanisław Szyszkowski (zm. po 1579) - kanonik gnieźnieński i poznański, prepozyt kapituły kolegiackiej w Sieradzu, proboszcz sieradzki, oficjał i dziekan wieluński.
• Marcin Szyszkowski (1554-1630) - książę siewierski, polski duchowny katolicki, biskup-koadiutor, następnie biskup łucki, płocki i krakowski.
• Jerzy Szyszkowski (zm. po 1633) - chorąży kaliski, kasztelan biechowskiego.
• Ewa Marianna Szyszkowska (zm. 1634) - norbertanka w klasztorze na Zwierzyńcu pod Krakowem.
• Andrzej Szyszkowski (zm. 1636) - sekretarz królewski, kanonik płocki, pułtuski, kielecki, zawichojski, krakowski i sandomierski, proboszcz w Iłży i kanclerz królewny Anny Katarzyny Konstancji Wazówny.
• Mikołaj Szyszkowski (1590-1643) - książę biskup warmiński, sekretarz wielki koronny, administrator apostolski diecezji sambijskiej, sekretarz królewski, prepozyt pułtuski, kantor krakowski, kanonik płocki, opat komendatoryjny czerwiński.
• Piotr Szyszkowski (zm. 1645) - marszałek Trybunału Głównego Koronnego, kasztelan wojnicki, kasztelan sądecki, starosta warecki i osiecki, poseł na sejm 1634.
• Teofila z Wiśniowieckich Szyszkowska (zm. 1648) - księżniczka, córkę Konstantego Wiśniowieckiego, wojewody ruskiego i bełskiego. Była żoną kasztelana wojnickiego Piotra Szyszkowskiego.
• Mikołaj Szyszkowski (zm. ok. 1650) - podkomorzy wieluński, sędzia ziemski wieluński, sekretarz królewski, poseł na sejmy 1626 i 1632 roku, członek konfederacji generalnej 1632 roku.
• Anna z Szyszkowskich Lanckorońska (zm. 1650) - starościna małogoska, córka Piotra i Zofii Zebrzydowskiej. Jej mężem był Stanisław Lanckoroński, starosta małogoski, dziedzic dóbr włodzisławskich.
• Marcin Szyszkowski (zm. po 1656) - starosta lelowski, poseł województwa krakowskiego na sejm 1625 roku. Był mężem Eleonory, córki starosty homelskiego Jerzego Sapiehy.
• Józef Szyszkowski (zm. po 1782) - subdelegat grodzki nowokorczyński.
• Władysław Szyszkowski (ur. 1844) - powstaniec styczniowy.
• Natalia z Szyszkowskich Steinowa (1886-1964) - działaczka niepodległościowa i feministyczna. Działała w konspiracji - w Służbie Zwycięstwu Polski, potem w Związku Walki Zbrojnej i w Armii Krajowej.
• Witold Stanisław Szyszkowski (1896-1940) - podporucznik rezerwy, członek POW, doktor medycyny, ordynator w szpitalu miejskim w Tomaszowie M Mazowieckim, lekarz naczelny Ubezpieczalni Społecznej, prezes Oddziału PCK oraz Towarzystwa Przeciwgruźliczego, odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Był synem Wiktora i Heleny z Kosińskich. Został zamordowany przez NKWD w Katyniu wiosną 1940 roku.
• Zdzisław Wojciech Szyszkowski pseudonim Ostoja (1921-1985) - podporucznik Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego.

• 

  J. K. Wojnarowski, Portret biskupa Marcina Szyszkowskiego, Kraków 1854, zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, sygn.: BJ Graf. I.R. 525.

• 

  J. K. Wojnarowski, Nagrobek biskupa Marcina Szyszkowskiego, Kraków 1858, zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, sygn.: BJ Graf. I.R. 704.

• 

  Wizerunek Władysława Szyszkowskiego, J. Mniewski (wyd.), 1863-4. Wizerunki uczestników powstania styczniowego, Lwów 1913, tab. H, nr 10.

Majątki ziemskie Szyszkowskich

Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie, które posiadali przedstawiciele rodziny Szyszkowskich herbu Ostoja.

Syski (dawniej Szyszki), Lutosławice, Rozdżały, Skarszewek, Borków, Spytkowice, Okleśna, Brodła,

• 

  Syski (Szyski) i Lutosławice na mapie D. Gilly (1802/3).

• 

  Rozdżały, Skarszewek i Borków na mapie D. Gilly (1802/3).

• 

  Spytkowice, Okleśna i Brodła na mapie Administrativ Karte von den Königreichen Galizien und Lodomerien (połowa XIX w.).

• 

  Oleszno, Świdno, Wola, Lasocin, Chotów, Krasocin i Mieczyn - kompleks majątkowy Szyszkowskich na mapie D. Gilly (1802/3).

• 

  Zamek Szyszkowskich w Spytkowicach, fotografia ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Wadowicach.

Zobacz też

• Szyszkowski
• Członkowie rodziny Szyszkowskich

Linki zewnętrzne, źródła i literatura

• B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, Kraków 1858, s. 372.
• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VIII, s. 648-652.
• Teki Dworzaczka, Biblioteka Kórnicka, PAN.
• Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857, s. 253.
• Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 392-418.
• E. Sęczys, Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2018, s. 436.
• E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2000, s. 697-698.
• B. Ulanowski, Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej, „Arch. Kom. Hist.”, Kraków 1886, t. III, s. 398-399.
• J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, Gniezno 1883, t. IV, s. 86-87.
• W. J. Skowroński, Rody szlacheckie w Wielkopolsce w XVI – XIX w., Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, litera "S", cz. II, s. 129.
• S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, Łódź 1970, cz. II, s. 131.
• S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. II, s. 176.
• Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Kórnik 1990, s. 263.
• Urzędnicy wielkopolscy XVI-XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Wrocław 1987, s. 233.
• Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Kórnik 1993, s. 296.
• W. Pogorzelski, Sieradz, Włocławek 1927, s. 17, 84.
• T. A. Nowak, Socjotopografia Wielunia w pierwszej połowie XVI w., Radomsko 2018, s. 269, 274, 361, 388, 401, 489, 512.
• S. Zabraniak, Z dziejów kapituły kolegiackiej w Wieluniu (XV w. – 1766 r.), [w:] „Rocznik Wieluński”, t. 12 (2012), s. 27.
• S. Małyszko, Dawne budownictwo folwarczne. Majątki wielkopolskie. Tom IV, powiat kaliski, Szreniawa 2000, s.14, 32, 38, 52, 68, 111, 165, 178, 191, 202, 207, 212, 312.
• M. J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego.
• D. Warzocha, Pamiątki po dr Witoldzie Szyszkowskim, Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim.
• Zamek w Krzepicach (ostatnim właścicielem zamku był Paweł Szyszkowski).
• Krypta Szyszkowskich na Wawelu
• Szyszkowscy herbu Ostoja