Comes

Z Ostoya
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Komes - w Polsce nazwa komes (palatyn) w dokumentach pojawia się w XII wieku wskutek przejmowania zachodnich zwyczajów i tytulatury. Kontakt z Zachodem dotyczył przede wszystkim rodziny książęcej i najbliższych jej współpracowników. Pierwotnie komesami nazywano panów lennych (możnowładców), w okresie feudalnym zarządców okręgów grodowych. Jako urzędnicy królewscy zarządzali grodem, pilnowali poboru podatków, na swoim terenie sprawowali władzę sądowniczą i dowodzili wojskiem. Z racji położenia okręgu komesi nie byli równi sobie – komesi stolicy i obszarów bardziej strategicznych zazwyczaj byli wybierani spośród bardziej zaufanych ludzi i mieli częstszy kontakt z władcą. Częściej też ruszali na wojnę, a z różnych przyczyn nie idąc sami musieli wyznaczać zastępcę do spraw wojennych. Z nich można wywodzić funkcję wojewody.

Funkcja komesa często była dziedziczona, a po jej zakończeniu (np. nie było potomka męskiego) tytuł pozostawał i stawał się dziedziczny – w efekcie czego pojawili się komesi tytularni. Przedniejsi z możnowładców, czując się im równymi z racji majątku, również przyjmowali tytuł komesa, mimo że nie było to związane ze sprawowaniem zarządu okręgu, tak jak wciąż miało to miejsce w Europie Zachodniej. Jak podaje profesor Juliusz Bardach: była to grupa zamknięta i przynależność do niej wynikała w zasadzie z tytułu urodzenia, a więc była dziedziczna. Na tej drodze pojawiły się również inne tytuły. Kres rozwarstwieniu szlachty starała się położyć późniejsza polityka społeczna książąt piastowskich, a formalnie przypieczętowała konstytucja z 1638 roku, która zakazywała używania w Polsce wszelkich tytułów – z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych tytułów książęcych rodzin pochodzących z Wielkiego Księstwa Litewskiego (kniaziów).

Mimo to wiele rodzin arystokratycznych mogących się poszczycić pochodzeniem od wczesnośredniowiecznego możnowładztwa nawiązywało i nawizuje do komesowskiej genezy swego rodu. W XIX wieku, nieoficjalną formą zwrotu przez grzeczność rodzin dawnych komesów był tytuł hrabiego. Ten trzeba wyraźnie odróżniać od tytułów obcych nadawanych przez państwa zaborcze w czasach rozbiorów.

Tytuły: Rodziny Ostoi nie szukały tytułów państw zaborczych ponieważ były w opozycji a takie zachowanie nie dawało tytułów pruskich, rosyjskich czy austriackich. Do tego za takie tytuły trzeba było słono zapłacić. Dwie osoby takie tytuły otrzymały, Mikorski hrabiego i Czechowicz barona. Obaj umarli bezdzietnie. Nawiazując do starych tradycji i stanowisko wielu rodzin Ostoi, zwracano się do nich przez grzeczność jako hrabiów i baronów. Ostaszewskich, Rylskich, Marchockich czy Chełmskich nazywano potocznie hrabiami w XIX wieku, do rodziny Brodowicz zwracano się oficjanie przez grzeczność jako do baronów (wg listu Cara do Brodowicza).

W rodzie Ostoi jest kilka rodzin, które oficjanie mają prawo do tytułu książęcego.

Comes - in Poland during the time of Piast dynasty and before, comes was a Palatine or Dux (Duke, Herzog). He was territorial Lord holding important strongholds, ruling county or province on the behalf of ruling dynasty, leading army and defending territory. In case of difficulties in leading army, Comes appointed a deputy to lead army in his name. From those deputies origin Voivode.

The function of those Comes become hereditary. Families that become more prominent and powerful, also started to call themselves Comes, then without holding any particular stronghold or leading army. This group was closed and to become a Comes, one had to be born as one. In 1638, the constitution of Polish-Lithuanian Commonwealth forbid all titles except for old Lithuanian prince families. Nonetheless, many aristocratic families that origin from powerful Comes families in medieval time, referred and still are referring to their origin as they of course hold another rank and there was never any equality between noble families in reality, only on paper. Although families of comes origin could not officially use their titles since 1638, they where still using those titles abroad in diplomatic missions. Courtesy title of those families as "count" where in use in XIX century. It have to be underlined that those courtesy titles have nothing in common with foreign titles that certain families received during the time of partition.

Titles: Families of the Clan of Ostoja did not seek for foreign titles during the time of partition since they where in opposition to foreign forces. Furthermore, except serving foreign forces, it was necessary to pay quite considerable amount of money for such title of Count or baron. Generally, in Austria all families that hold starosta in family history where entitled to use title of baron and families of senator rank, titles of count if they did not interfere. Having in mind tradition and position of many Ostoja families, Ostaszewski, Rylski, Marchocki or Chełmski where commonly called "count" by courtesy, Brodowicz as baron by russian Tsar (according to the letter).

In the Clan of Ostoja, there are few families that hold official title of Prince.