Historia rodziny Staszewskich

Staszewski (Staszowski, Stasiewski) – odwieczna szlachta, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców).

Historia rodziny

• Nie jest znana miejscowość gniazdowa rodziny Staszewskich herbu Ostoja. Siedemnastowieczne ślady prowadzą na Litwę w rejony Wołkowyska i Upity. Tam też osiągali najwyższe zaszczyty i urzędy. Józef Krzepela podejrzewał, że gniazdem tego rodu może być Staszów leżący w przedrozbiorowym województwie sandomierskim¹. Są przesłanki, że Józef Krzepela mógł mieć słuszność co do Staszowa jako gniazda Staszewskich herbu Ostoja. W roku 1392 występował Mikołaj ze Staszowa w pow. sandomierskim jako opiekun matki Nudki, posiadaczki części sołectwa w Charsznicy. W latach 1411–1420 Paweł (Paszek) Staszowski ze Staszowa w pow. sandomierskim zarządzał dworem i folwarkiem w Krzeczowie. Pobierał pieniądze z żupy bocheńskiej dla dworu krzeczowskiego. Był pełnomocnikiem i dworzaninem księcia litewskiego Zygmunta Korybutowicza Giedyminowicza, dzierżącego w tym czasie tenutę krzeczowską². Być może związki Staszowskiego z dworem księcia litewskiego zaowocowały osiedleniem się części jego rodziny na Litwie? Trzeba jednak pamiętać, że nie są znane pieczęcie Pawła (Paszka) ze Staszowa Staszowskiego, dworzanina księcia Zygmunta Korybutowicza. Nie wiadomo czy należał do rodu Ostojów (Mościców).
• Najznaczniejsze urzędy i godności Staszewscy herbu Ostoja osiągali w XVIII i XIX w.

Znani przedstawiciele rodziny

• Jakub Ignacy Staszewski (1676–1739) – jezuita, prof. prawa kanonicznego, filozofii, teologii, poetyki i retoryki, prefekt szkół i kaznodzieja litewski, misjonarz w Worniach, regens Seminarium Papieskiego w Wilnie, wicekanclerz Akademii Wileńskiej, prokurator do spraw beatyfikacji Andrzeja Boboli w Pińsku, autor podręcznika prawa kanonicznego Aliquid juris brevem notitiam juris canonici continens. Jego ojcem był Jan Staszewski, obywatel powiatu upickiego. Jego dziadkiem ojczystym był Mikołaj Staszewski z powiatu wołkowyskiego.
• Bogusław Staszewski (zm. w poł. XVIII w.) – strażnik grodzieński. Był synem Jana Staszewskiego, obywatela powiatu upickiego.
• Michał Staszewski (zm. ok. 1756) – stolnik smoleński. Był synem Jana Staszewskiego, obywatela powiatu upickiego.
• Andrzej Jan Staszewski (zm. po 1772) – stolnik upicki, podstoli upicki, skarbnik upicki, poseł powiatu upickiego na sejm konwokacyjny w 1764 roku. Był synem stolnika smoleńskiego Michała Staszewskiego.
• Antoni Staszewski (zm. w II poł. XVIII w.) – cześnik upicki. Był synem stolnika smoleńskiego Michała Staszewskiego.
• Krzysztof Staszewski (zm. w II poł. XVIII w.) – ksiądz, kanonik piltyński. Był synem stolnika upickiego Andrzeja Jana Staszewskiego i Bogumiły Zabiełło.
• Józef Longin Staszewski (zm. po 1795) – podkomorzy upicki, sędzia ziemski upicki, strażnik upicki, poseł upicki na Sejm Czteroletni, członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej, kawaler Orderu Świętego Stanisława. Właściciel dóbr m.in.: Murmule i Pory w rejonie poniewieskim. Był synem stolnika upickiego Andrzeja Jana Staszewskiego i Bogumiły Zabiełło. Jego małżonką była Konstancja, córka księcia Michała Jerzego Puzyny.
• Benedykta Staszewska (ur. ok. 1740) – małżonka księcia Jakuba Puzyny. Córka stolnika upickiego Andrzeja Jana Staszewskiego i Bogumiły Zabiełło.
• Franciszka Staszewska (ur. ok. 1750) – małżonka Stanisława Andrzeja hr. Komorowskiego h. Korczak, szambelana JKM. Córka stolnika upickiego Andrzeja Jana Staszewskiego i Bogumiły Zabiełło.
• Tomasz Staszewski (zm. po 1769) – podczaszy kijowski, właściciel dóbr Ostrołęka i części w Bogorii.
• Piotr Staszewski (zm. po 1820) – sędzia pokoju Wydziału IV Powiatu i Miasta Stołecznego Warszawy, radca województwa mazowieckiego, dzierżawca emfiteutyczny dóbr Jelonka. Był synem Tomasza Staszewskiego, podczaszego kijowskiego.
• Wincenty Staszewski (ur. ok. 1780) – podkomorzyc upicki. Syn Józefa Longina Staszewskiego i Konstancji ks. Puzyny. Jego małżonką była Marianna, córka Jakub ks. Puzyny.
• Rufin Staszewski (1789–1852) – urzędnik Królestwa Polskiego, nadleśniczy w Leśnictwie Rządowym w Brańszczyk Wydziału Skarbowego Województwa Płockiego, porucznik w wojsku Księstwa Warszawskiego (dowódca kompanii grenadierów w 13 pp), odznaczony Krzyżem Zasługi Wojskowej i Znakiem Nieskazitelnej Służby, dziedzic dóbr Miszewo. Był synem Piotra Staszewskiego, sędziego pokoju i Katarzyny Gorzkowskiej.
• Michał Józef Staszewski (zm. 1880) – urzędnik Królestwa Polskiego, radca gubernialny. Syn Piotra Staszewskiego i Katarzyny Gorzkowskiej.
• Janusz Ostoja Staszewski (1894–1942) – aktor teatralny, reżyser. Zginął w Majdanku. Był synem Jana Staszewskiego i Marii Purzyckiej.
• Władysław Soter Staszewski (1905-1959) – aktor teatralny i filmowy, powstaniec warszawski. Był synem Jana Staszewskiego i Marii Purzyckiej.

• 

  Janusz Ostoja Staszewski, aktor teatralny. Zbiry Narodowego Archiwum Cyfrowego.

• 

  Władysław Ostoja Staszewski, aktor teatralny i filmowy. Zbiry Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Majątki ziemskie Starzewskich

Murmule (Murmuliai), Pory (Puoriai), Poniemuń, Miszewo, Ostrołęka, Bogoria.

• 

  Ostrołęka i Bogoria koło Sandomierza, majątki Staszewskich herbu Ostoja. Fragment mapy topograficznej Wschodniej Galicji z lat 1801–1804.

Przypisy

1. J. Krzepela, Małopolskie rody ziemiańskie, uzupełnienie, Kraków 1928, s. 10.
2. Słownik historyczno–geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, IHPAN 2010–2022, (Kraków, część I, hasło: CHARSZNICA; Kraków, cz. III, hasło: KRZECZÓW), (dostęp: 14.02.2025).

Źródła i literatura

• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 511.
• J. N. Bobrowicz, Dodatek do Herbarza polskiego ks. Kaspra Niesieckiego, Lipsk 1844, s. 408–409.
• E. Żernicki-Szeliga, Der polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien. General-Verzeichniss. Bd. 2, Hamburg 1900, s. 378.
• E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2007, s. 660.
• J. Ciechanowicz, Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. V, Rzeszów 2001, s. 138-139.
• J. Krzepela, Małopolskie rody ziemiańskie, uzupełnienie, Kraków 1928, s. 10.
• L. Piechnik SJ, Dzieje Akademii Wilenskiej. Tom III. Proby odnowy Akademii Wilenskiej po kleskach Potopu i okres kryzysu 1655-1730, Rzym 1987, s. 215-216.
• A. Kulecka, Urzędnicy Królestwa Polskiego (1815-1915). Materiały do biogramów, Warszawa 2019, s. 2812-2813.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, red. L. Grzebień SJ, Kraków 1996, hasło: STASZEWSKI (dostęp: 14.02.2025).
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. II, Województwo trockie XIV-XVIII wiek, red. A. Rachuba, Warszawa 2003, s. 653.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. IV, Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV-XVIII wiek, red. A. Rachuba, Warszawa 2009, s. 395.
• Polski Słownik Biograficzny, t. XLII, Kraków 2003-2004, s. 537.
• Słownik historyczno–geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, IHPAN 2010–2022, (Kraków, część I, hasło: CHARSZNICA; Kraków, cz. III, hasło: KRZECZÓW), (dostęp: 14.02.2025).
• Ł. A. Komosa, Dekanat wiłkomierski w 1784 r. w świetle opisów parafii, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Józefa Maroszka, Białystok 2013, s. 56-57.
• M. J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego (dostęp: 14.02.2025).