Rylski Maksym(1895-1964)

Rylski Maksym - ukraiński poeta, tłumacz, publicysta, działacz społeczny polskiego pochodzenia, pracownik Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego od 1964 roku. ukr. Максим Тадейович Рильський (ur. 19 marca 1895 w Kijowie, zm. 24 lipca 1964 w Kijowie). Urodzony 19 marca 1895 w Kijowie, zmarł 24 lipca 1964 w Kijowie, syn Tadeusza Rylskiego i Melanii Fedoriwnej. Ojciec był etnografem i działaczem społecznym, a także synem bogatego polskiego szlachcica Rozesława Rylskiego i księżny Trubeckiej. Matka była prostą chłopką ze wsi Romaniwka (obecnie Ukraina). W 1902 roku umarł Tadeusz Rylski i rodzina przeprowadziła się do Kijowa. Maksym Rylski na początku uczył się w domu, później w prywatnym gimnazjum w Kijowie. Będąc dzieckiem zawiera znajomość z kompozytorem Mykołą Łysenką, etnografem i badaczem Dmytrem Rewuckim, aktorem i reżyserem Panasem Saksahańskim, etnografem i folklorystą Oleksandrem Rusowym. Po otrzymaniu edukacji w gimnazjum studiował medycynę na Uniwersytecie Kijowskim św. Włodzimierza, później studiował również na historyczno-filologicznym fakultecie w Uniwersytecie Ludowym w Kijowie, ale żadnego z tych kierunków nie skończył. Zajmował się językami, muzyką; samouk. W latach 1919-1926 był nauczycielem. Pierwszy wiersz został wydany w 1907 r., a pierwszy zbiór poezji «Na biłych ostrowach» wydano w 1910 r. Natomiast pierwszym dojrzałym zbiorem poezji był tomik «Pid osinnimy zoriamy» z 1918 r. W latach 20. należał do artystycznego ugrupowania «Neoklasyków», które było wówczas krytykowane za dekadentyzm i oderwanie od ówczesnych potrzeb socjalistycznego życia. W ciągu dziesięciolecia zostało wydanych 10 tomików wierszy, m. in. «Synia dałecziń» (1922), «Poemy» (1925), «Kriź buriu i snih» (1925), «Trynadciata wesna» (1926), «Homin i widhomin», «De schodiatsia dorohy» (1929), a także kilka tłumaczeń, szczególnie w 1927 r. tłumaczenie «Pana Tadeusza», które do dziś jest uznawane za najlepsze w ukraińskiej literaturze. Ponieważ oficjalnie krytykował władzę radziecką, w 1931 r. został aresztowany przez NKWD, trafił na rok do więzienia. Po wyjściu z więzienia Ostap Wysznia wziął go do siebie, do Charkowa. Reszta neoklasyków była aresztowana przez NKWD, zesłana do łagrów i zginęła egzekucjach w czasie "wielkiego terroru" (byli to: Dmytro Zahuł, Mychajło Draj-Chmara, Pawło Fyłypowycz, Mykoła Zerow). Po 1931 roku w jego twórczości dochodzi do zmiany - w zbiorze «Znak tereziw» (1932) ogłosił, że radziecka rzeczywistość jest właściwa, dzięki czemu był jedynym neoklasykiem, który uniknął stalinowskiego terroru i był zaliczany do grona radzieckich poetów. Jego twórczość podzieliła się na dwie części: oficjalną i liryczną. W lirycznej części udało mu się tworzyć niezależne od polityki wiersze. Tłumaczył również prace naukowe z językoznawstwai literaturoznawstwa. W latach 1944-1964 był Rylski był dyrektorem Instytutu historii językoznawstwa, folkloru i etnografii Akademii Naukowej Ukrainy. W 1960 roku otrzymał Nagrodę Lenina, dwukrotnie (w 1943 i 1950) Państwową Nagrodę ZSRR. W 1965 r. nazwano na jego cześć ulicę w Kijowie, na której mieszkał i pracował. Obok znajduje się Park im. Maksyma Rylskiego (nazwany w 1964). Postawiono mu też dwa pomniki i muzem.

Twórczość:

«Na biłych ostrowach» (1910)

«Pid osinnimy zoriamy» (1918)

«Synia dałecziń» (1922) «Poemy» (1925) «Kriź buriu i snih» (1925) «Trynadciata wesna» (1926) «Homin i widhomin» (1929) «De schodiatsia dorohy» (1929) «Znak tereziw» (1932) «Kyjiw» (1935) «Lito» (1936) «Ukrajina» (1938) «Zbir wynohradu» (1940) «Za ridnu zemlu» (1941) «Słowo pro ridnu matir» (1942) «Switła zbroja» (1942) «Żaha» (1943) «Neopałyma kupyna» (1944) «Mandriwka w mołodist'» (1944) «Czasza drużby» (1946) «Wirnist'» (1947) «Pid zoriamy Kremla» (1953) «Na onowłenij zemli» (1956) «Hołosijiwśka osiń» (1959) «W zatinku żajworonka» (1961) «Poeziji» (І-ІІІ, 1946) «Poeziji» (І-ІІІ, 1949) «Twory» (І-ІІІ, 1956) «Twory» (I-Х, 1960—1962)