Historia rodziny Chrząstowskich
Chrząstowski - polska szlachta, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców).
Historia rodziny
Wieś gniazdowa Chrząstowskich herbu Ostoja nie jest znana. Według Kaspra Niesieckiego osiedleni byli w Rawskiem województwie. W „Herbarzu polskim” Adama Bonieckiego czytamy, że Ostojowie Chrząstowscy wywodzą się z Chrząstowa w województwie sieradzkim, powiecie radomskim (radomszczańskim). Seweryn hr. Uruski w „Rodzinie. Herbarzu szlachty polskiej” odnotował za Bonieckim, że Chrząstowscy wzięli nazwisko od wsi Chrząstowa w wojew. sieradzkim. Na terenie dawnego województwa sieradzkiego znana jest tylko miejscowość Chrząstawa. Była to jednak własność królewska a nie szlachecka.
Członkowie rodziny Chrząstowskich wylegitymowali się ze szlachectwa z herbem Ostoja.
W Królestwie Polskim, w roku 1848 dowiedli pochodzenia szlacheckiego i zostali zapisani do Księgi Szlachty Guberni Lubelskiej Kazimierz Jan Wojciech, Mieczysław Julian August, Stanisław Teodor Andrzej, Wacław Tomasz Adam i Zdzisław Mateusz, synowie Adama i Marianny z Behrendsów (Berendtsów), wnukowie Wojciecha, prawnukowie Franciszka, subdelegata grodzkiego radomskiego.
W Galicji, w roku 1809 dowiódł swego pochodzenia szlacheckiego Piotr Chrząstowski, syn Andrzeja (właściciela dóbr ziemskich w Burzynie) i Marianny z Kraśnickich, wnuk Stanisława.
Znani przedstawiciele rodziny Chrząstowskich
- Stanisław Chrząstowski (zm. po 1727) - łowczy różański, podstoli nurski.
- Franciszek Chrząstowski (zm. 1786) - subdelegat grodzki radomski, zarządca dóbr biskupich w kluczu iłżeckim, posiadacz wójtostwa w Seredzicach. Jego małżonką była Franciszka Kwiatkowska.
- Wojciech Chrząstowski (zm. 1830) - posesor (dzierżawca) dóbr Tatary i Dziesiąta. Był synem Franciszka i Franciszki z Kwiatkowskich. Jego małżonką była Salomea z Düperów.
- Adam Aleksander Teodor Jan Nepomucen Chrząstowski (1800-1847) - zarządca dóbr ziemskich w Ordynacji Zamojskich (zarządzał kluczami dóbr - tomaszowskim i szczebrzeszyńskim). Był synem Wojciecha i Salomei z Düperów. Jego małżonką była Marianna z Behrendsów (Berendtsów).
- Ludwik Joachim Chrząstowski (ur. 1803) - powstaniec listopadowy, porucznik 4. ppl Królestwa Polskiego. Był synem Wojciecha i Salomei z Düperów.
- Eugeniusz Chrząstowski (1818-1851) - dziennikarz, spiskowiec, założyciel Młodej Sarmacji. Był członkiem tajnego Stowarzyszenia Ludu Polskiego. W roku 1840 został aresztowany przez władze austriackie i pięć lat później skazany na karę śmierci. W roku 1848 amnestionowany. Wydawał we Lwowie pismo Postęp. Od czerwca 1849 roku kierował administracją i drukarnią nowo założonego dziennika Czas w Krakowie.
- Franciszek Ostoja-Chrząstowski (1870–1919) - artysta plastyk, malarz, projektant mebli, nauczyciel szkoły realnej we Lwowie i profesor gimnazjum w Drohobyczu. Studiował w c.k. Szkole Przemysłu Artystycznego w Wiedniu. Był synem poczmistrza i pisarza gminnego Teofila Chrząstowskiego i Praksedy z Kaczyńskich. Jego dziadkami po mieczu byli Mikołaj Chrząstowski i Małgorzata Popiel. W sierpniu 1903 roku zawarł związek małżeński z Władysławą Hampel.
Klepsydra Eugeniusza Chrząstowskiego, zmarłego w 1851 roku. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej.
Akt małżeństwa Teofila Chrząstowskiego z Praksedą Magdaleną Kaczyńską (parafia Tartaków 1857 r.).
Akt urodzenia Franciszka Ostoja-Chrząstowskiego (parafia Tartaków 1870 r.).
Akt małżeństwa Władysława Ostoja-Chrząstowskiego z Kunegundą Anielą Kukiełką (parafia Warszawa 1932 r.).
Majątki ziemskie Chrząstowskich
Źródła i literatura
- K. Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. III s. 95.
- A. Boniecki, Herbarz Polski, Warszawa 1889-1913, t. III, s. 113-114.
- S. Uruski, Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. II, s. 273.
- E. Sęczys, Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2018, s. 66.
- E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2007, s. 91.
- Polski Słownik Biograficzny, t. III, s. 472-473.
- Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, KAW (wyd.), Kraków 1988, s. 36.
- A. Jankowska-Marzec, Historia jednej rodziny. Chłopomańskie fascynacje Chrząstowskich, [w:] Pany chłopy, chłopy pany, red. W. Szymański, M. Ujma, Nowy Sącz 2016, s. 38–51.
- Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. Tom I.—Rok 1908/9, Lwów 1910, s. 30.
- Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III. roku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisława Augusta roku 1764, najjaśniejszych królów polskich, wielkich książąt litewskich, it.d., it.d., it.d, O. Pietruski (oprac.), Lwów 1845, s. 49.
- M. Wagner, Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, Oświęcim 2014-2018, t. I, s. 51; t. III, s. 35-36.
- R. Bielecki, Słownik biograficzny oficerów Powstania Listopadowego, Warszawa 1995, t. I, s. 305.
- M. Kozdrach, Nekropolia Kochanowskich? Osiemnastowieczne pochówki w kaplicach zwoleńskiego kościoła w świetle metryk parafialnych, [w:] Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, nr 70/2/2022, s. 218.
- R. Bender, Kształtowanie się środowiska urzędniczego w Ordynacji Zamoyskiej w XIX wieku, [w:] Roczniki Humanistyczne, t. XXVI, nr 2, s. 81-120.