Historia rodziny Iłowieckich

Iłowiecki - odwieczna szlachta, rodzina rycerska, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców). Iłowieccy pochodzą z Wielkopolski a ich gniazdem rodowym jest wieś Iłówiec.

Historia rodziny

Iłówiec Wielki, gniazdo rodowe Iłowieckich herbu Ostoja, po raz pierwszy odnotowano w 1300 roku. Najstarszym, znanym historykom, Iłowieckim pieczętującym się Ostoją jest Miczek (Mikołaj) z Iłówca Wielkiego i Małego, który pojawia się w źródłach w 1393 roku (był stryj Świętosława, późniejszego kasztelana karzeckiego).

Iłowieccy to jedna z najstarszych rodzin Ostoi, która była reprezentowana na Uniwersytecie Jagiellońskim w średniowieczu (w latach 1451-1487 występował Jan Iłowiecki z Iłowca, syn Wojciecha, w roku 1454 Andrzej z Iłowca, syn Jakuba, w 1529 roku Paweł z Iłowca, syn Jana a w roku 1561 Łukasz Iłowiecki, syn Jakuba).

Rodzina Ostojów Iłowieckich została wymieniona w najstarszych i najważniejszych herbarzach szlachty polskiej. Bartosz Paprocki i Kasper Niesiecki wspominali, że Iłowieccy osiedleni byli w Wielkopolsce. Znacznie więcej informacji o tej rodzinie zawarł w „Herbarzu polskim” Adam Boniecki. Pisał, że Iłowieccy herbu Ostoja pochodzą z Iłowca w powiecie kościańskim. Wymienił cały szereg przedstawicieli tej rodziny poczynając od komesa Wisława z Iłowca. Tu jednak się pomylił, gdyż Wisław Iłowiecki należał do rodu heraldycznego Łodziów. Liczne gałęzie genealogiczne Iłowieckich przedstawił Seweryn hr. Uruski w „Rodzinie. Herbarzu szlachty polskiej”. Pisał on co następuje: Iłowiecki h. Ostoja – Dawna i zamożna wielkopolska rodzina. Jan, syn Jakóba, sprzedał wieś Cerekwicę i części na Strzyżewie Stanisławowi Cieleckiemu w 1599 r.; jego synowie, Jerzy z żoną Zofią Wilkowską bezpotomny, i Łukasz, dziedzic na Iłowcu Wielkim i Małym 1580 r.(Ks.poborowe), po którym z Małgorzaty Bojanowskiej syn Jan, ożeniony z Zofią Gałczyńską, pozostawił czterech synów: Wojciecha, który podpisał elekcyę 1674 r. z wojew. Poznańskiem, bezpotomnego, Władysława, Przecława i Jerzego; z nich Przecław z Katarzyny Marszewskiej miał synów: 1) Wojciecha, który podpisał elekcję 1697 r. z wojew. Poznańskiem; z żony Katarzyny Rajskiej jego synowie: Konstanty, opat lędzki, um. 1777 roku, Franciszek, po którym z żony Łojkowskiej syn Roch bezpotomny; 2) Adryana, kanonika poznańskiego, proboszcza w Brodach; 3) Piotra bezpotomnego. Jerzy, najmłodszy syn Jana i Gałczyńskiej, podpisał elekcję 16697 r. z wojew. Kaliskiem; z żony Zofii Marszewskiej miał trzech synów: Stefana bezpotomnego, Karola i Stanisława; z nich Karol podpisał elekcyę 1697 r. z wojew. Kaliskiem; z Anną Zakrzewską miał synów, Jakóba i Stanisława, po którym z Konstancyi Miaskowskiej synowie: 1) Karol, dziedzic Obrzębina, ożeniony z Mareyanną Nasierowską; 2) Józef, po którym syn Marcin; 3) Wojciech ożeniony z Esterą Nasierowską. Stanisław, ostatni syn Jerzego, z 1-ej żony Wożnickiej, miał syna Konstantego, bezdzietnego, a z 2-iej żony Heleny Gądkowskiej synów: Warzyńca, sędziego grodzkiego wałeckiego 1770-1780roku. Jana kanonika gnieźnieńskiego i poznańskiego 1768-1791 r., prałata poznańskiego 1788 r., i Adama. Franciszek kupił w 1760 r. wieś Przybyłowice od Unińska (Akta Poznańskie); jego synowie: 1) Stanisław, po którym syn Józef Aleksander wylegitymowany w Królestwie 1838 r. W genealogii Iłowieckich, powyżej przytoczonej, niema wcale Franciszka z 1760 r., Stanisław zaś, podług dokumentów Heroldyi syn tego Franciszka, ma być synem Karola, a Wojciech, syn Stanisława podług genealogii, jest bratem tegoż Stanisława podług wywodu dokumentów w Heroldyi; trudno więc oznaczyć, po której stronie omyłka.

Członkowie rodziny Iłowieckich

Znani przedstawiciele rodziny Iłowieckich.

• Świętosław Iłowiecki (zm. po 1433) - kasztelan karzecki (ostatni znany historykom), wicesędzia kościański, zastępca starosty generalnego wielkopolskiego w Kościanie. Posiadał liczne dobra - Iłówiec Mały i Wielki, Krosna (obecnie Krosno), Psarskie, Srocko Wielkie, Pecna. Był prawdopodobnie synem Piotra z Iłówca Wielkiego pojawiającego się w źródłach w 1395 roku. Jego stryjem był Miczek (Mikołaj) z Iłówca Wielkiego i Małego.

• Jan Iłowiecki (zm. 1487) - kanonik poznański, pleban w Nieparcie, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był synem Wojciecha i wnukiem Świętosława.

• Piotr Iłowiecki (zm. po 1502) - burgrabia poznański, chorąży kaliski, wicechorąży poznański, chorąży poznański. Dziedzic w Iłowcu Małym i Wielkim, posiadał także Sarnową i Wolsztyn. Był synem Wojciecha i wnukiem Świętosława.

• Paweł Iłowiecki (zm. 1536) - kanonik poznański. Był synem Jana, dziedzica Wolsztyna i Anny Krzyckiej.

• Wojciech Iłowiecki (zm. po 1697) - elektor króla Augusta II. Był synem Przecława i Katarzyny Marszewskiej. Ożenił się z Katarzyną Rajską.

• Karol Iłowiecki (zm. po 1697) - elektor króla Augusta II, syn Jerzego i Zofii Marszewskiej. Ożenił się z Anną Zakrzewską.

• Konstanty Iłowiecki (1709-1777) - opat lądzki, komisarz, wikariusz i wizytator generalny polskiej prowincji cysterskiej, przeor klasztoru w Wągrowcu. Był synem Wojciecha i Katarzyny Rajskiej.

• Warzyniec Iłowiecki (zm. po 1780) - sędzia grodzki wałecki, syn Stanisława i Heleny Gądkowskiej.

• Jan Kanty Iłowiecki (zm. 1801) - kanonik gnieźnieński i poznański, prałat poznański, absolwent Akademii Krakowskiej, doktor obojga praw, proboszcz w Sośnicy. Był synem Stanisława i Heleny Gądkowskiej.

Majątki ziemskie Iłowieckich

Iłówiec, Iłówiec Wielki, Pecna, Krosna (obecnie Krosno), Srocko Wielkie, Psarskie, Sarnowa (obecnie dzielnica Rawicza), Sarnówka, Żołędnica, Łaszczyno (obecnie Łaszczyn), Wolsztyn, Komorowo, Karpicko, Cerekwica, Strzyżew.

Bibliografia

• Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, praca zborowa pod red. T. Jurka, IHPAN 2010-2019, Poznań, część II, s. 1-2 (hasło: Iłowiec Mały), s. 2-6 (hasło: Iłowiec Wielki).
• B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858, s. 367-373.
• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. IV, s. 403.
• A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1889-1913, t. VIII, s. 50-51.
• S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. V, s. 259-260.
• Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929, s. 165-167.
• J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, Gniezno 1883, t. II, s. 191-193.
• J. Nowiński, Opat Lądu Konstanty Iłowiecki i jego pamiątkowe tablice [w:] „Seminare. Poszukiwania naukowe”, 2013, t. XXXIV, s. 295-309.
• CORPUS ACADEMICUM CRACOVIENSE

Linki zewnętrzne

• Pierwsze pokolenia Iłowieckich h. Ostoja