Historia rodziny Bzowskich

Bzowski - odwieczna szlachta, rodzina rycerska, stara linja Ostoi używająca przydomku Janota dla odróżnienia od Innych rodzin o nazwisku Bzowski. W XVIII wieku, z niewiadomych powodów, Józef Janota Bzowski używał herbu Nowina i tak też zostało aż do dziś. Tymsamym rodzina Janota Bzowskich jest rodem z Ostoi ale pieczętuję się herbem Nowina mając za razem wszelkie prawa do pieczętowania się swoim prastarym herbem Ostoja. Barones regni w Koronie. Bzowscy wywodzą się z Bzowa w dawnym woj. krakowskim, pow. lelowskim. Bzów był wsią szlachecką, w której obok przedstawicieli Ostojów dziedziczyli także rycerze innych herbów - Cielątkowa, Nowina, Prus, Pilawa oraz Przeginia i Zadora. Przydomkiem Bzowskich h. Ostoja jest imionisko Janota pochodzące od imienia Jan (imię pochodzenia hebrajskiego, od Jehöhanan Jahwe jest łaskawy). Pierwszym, spotykanym w źródłach Bzowskim h. Ostoja używającym przydomku Janota był Maciej Janota z Bzowa występujący w roku 1464. Być może tożsamym z Maciejem Janotą był, występujący w roku 1432, Maciej z Bzowa, syn Jana. Według Seweryna hr. Uruskiego na początku XV wieku żył Jan z Bzowa zw. Janotą, który miał synów: Jana, Macieja i Mikołaja.

Najstarsze świadectwa źródłowe

• Najstarsza wzmianka na temat wsi Bzów pochodzi z 1349 roku, kiedy to król Kazimierz Wielki potwierdził podział dóbr między braćmi Miczkiem i Marcinem Pankami, dziedzicami Bzowa i Ochonina (dziś Ochojno). Miczko otrzymał Bzów i Łukanowice a Marcin Ochonin.

• Najstarsza zapiska dotycząca przedstawiciela rodu Bzowskich h. Ostoja dotyczy Marka z Bzowa, który w roku 1388 kupił od swego brata Stanisława za 16 grzywien dom, ogród i role w Bzowie, należące niegdyś do ich matki. W roku 1398 dowodził swego szlachectwa i przynależności do rodu Ostojów.

• W roku 1464 występował w źródłach Maciej Janota z Bzowa, który tego roku miał sprawę z Piotrem Wojszykiem z Bzowa. W latach 1470-1480 wzmiankowani są bracia Masz i Jakub z Bzowa h. Ostoja oraz Jan alias Janota i Maciej h. Ostoja z Bzowa. Wspomina ich Długosz w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis jako dziedziców Bzowa. W roku 1471 Apolonia, żona Jana Janoty, wraz z dziećmi: Mikołajem, Stanisławem, Jadwigą i Anną procesowała się przeciw Imramowi i Piotrowi z Ogrodzieńca. W roku 1482 Janota z Bzowa procesował się przeciw Janowi, Gotardowi i Stanisławowi z Bzowa.

Adam Boniecki wspominiał Andrzeja Janotę z Bzowa, który żył w II połowie XV wieku. Według Bonieckiego, w roku 1483 Jadwiga, córka Jana Janoty z Bzowa, była żoną Stanisława Dulowskiego z Karlina. W roku 1489 bracia Stanisław i Gotard z Bzowa ustąpili Piotrowi z Bzowa i Bystrzycy ogród w środku Bzowa blisko Janoty. W 1493 roku Jan zw. Janotha z Bzowa miał termin do przysięgi przeciw Stanisławowi z Bzowa. Sprawa dotyczyła płotu, w którym Stanisław nie powalił trzech przęseł. W 1508 roku nastąpiło rozstrzygnięcie sporu o dziesięcinę między plebanem w Kromołowie a Janotą z Bzowa i kilkoma innymi dziedzicami w Bzowie na korzyść plebana. W roku 1535 żył Jakub Janota z Bzowa, przeciwko któremu protestował Grzegorz Kopertko z Bzowa, o to, że Jakub nie wniósł do akt pewnego zapisu. Tenże Jakub Janota miał syna Jakuba Janotę (juniora), który w 1556 roku pozywał Walentego Woyszę, dziedzica części Bzowa o poranienie. Tego roku został pozwany przez wspomnianego Walentego Woyszę o 30 grzywien przysądzonych za najście zbrojne i poranienie. Jakub Janota (junior) ożeniony był z Katarzyną, córką Jana Rowieńskiego. Jakub Janota (senior) oprócz syna Jakuba (juniora) miał jeszcze córkę Małgorzatę, żonę Macieja Zagórowskiego i kilku synów: Pawła, ożenionego z Krystyną Woyszykówną z Bzowa, Jana, Macieja i Wojciecha, męża Doroty Kmicianki. Aleksander, ożeniony z Elżbietą z Opatkowic Janowską, będąc chorym spisał testament ale że wyzdrowiał testament nie doszedł do skutku. Jednak w r. 1644 został zabity przez szwagrów Janowskich i Piotra Bogusławskiego w najeździe na Pełcznicę (Pałecznicę). Zostały po nim trzy córki i jeden syn, wśród nich Teresę Janocianke Bzowską. Marcyan Janota Bzowski syn Stanisława, porwał w r. 1664 krewną swoją Teresę Janociankę Bzowską, córkę Aleksandra i się z nią ożenił, co nie należy do wyjątku w historii Rodu Ostoi. Proces zakończył się ugodą w r. 1668 a niedługo potem urodzili się synowie Franciszek i Aleksander w majątku rodzinnym Połaniec. Ta linia wylegitymowała się w Królestwie z herbem Ostoja w r. 1845 jako potomkowie Jana, dziedzica Mietla.

Wybitni przedstawiciele rodziny Janota Bzowskich

• Marek z Bzowa (zm. po 1405) - dziedzic dóbr ziemskich w Bzowie i Tązowie (obecnie część Karlina).

• Baltazar Bzowski (1514-1574) - właściciel dóbr ziemskich w Bzowie, podstarości jaworowski.

• Abraham Bzowski - dominikanin, przedstawiciel nurtu kontrreformacji, historyk Kościoła, hagiograf. Ur. 1567.

• Adam Bzowski - rotmistrz królewski w r. 1616.

• Józef Felicjan Janota Bzowski (1704-1770) - regent grodzki sandecki, stolnik owrucki, burgrabia krakowski, właściciel dóbr ziemskich: Gruszów, Karniowice, Sutków, Radwan, Sufczyn, Będkowice, Nieczajna i Rosiejów w woj. krakowskim oraz Berezówka, Politanka i Pilinówka w woj. podolskim. Syn Aleksandra Janoty Bzowskiego, stolnika nowogrodzkiego i Marceli Gawrońskiej herbu Świnka. Po śmierci ojca, od lat niemowlęcych wychowywany był w rodzinie matki, nie mając żadnych bliskich żyjących krewnych po mieczu. Z nieznanych powodów, być może w wyniku pomyłki, jako pierwszy z Janotów Bzowskich zaczął używać herbu Nowina zamiast rodowej Ostoi. Od tamtego czasu kolejne pokolenia Janotów Bzowski pieczętują się aż do dziś herbem Nowina.

• Jacek Janota Bzowski - burgrabia krakowski w r. 1775, kawaler Orderu Św. Stanisława.

• Jan Janota Bzowski - burgrabia krakowski po bracie Jacku w r. 1785.

• Antoni Janota Bzowski - szambelan Króla Stanisława Augusta w r. 1784.

• Czesław Janota Bzowski - major wojsk austriackich.

• Kazimierz Janota-Bzowski (1792-1862) - rotmistrz wojsk Księstwa Warszawskiego, adiutant księcia Józef Poniatowskiego, uczestnik bitwy pod Lipskiem, ziemianin galicyjski. Posiadał liczne dobra ziemskie, a mianowicie: Lipnicę Dolną wraz z sołectwem, Lipnicę Górną, Królówkę, Droginię i inne.

• Władysław Bzowski (właśc. Władysław Roman Erazm Kazimierz Janota Bzowski) (1885-1945) - podpułkownik kawalerii Wojska Polskiego.

• 

  Baltazar Bzowski, podstarości jaworowski, fragment nagrobka w archikatedrze Wniebowzięcia NMP we Lwowie.

• 

  Abraham Bzowski, dominikanin, przedstawiciel nurtu kontrreformacji, historyk Kościoła.

• 

  Józef Felicjan Bzowski, regent grodzki sandecki, stolnik owrucki, burgrabia krakowski, jako pierwszy z Janotów Bzowskich zaczął używać herbu Nowina zamiast rodowej Ostoi.

• 

  Jacek i Salomea z Zawadzkich małżonkowie Bzowscy.

Majątki ziemskie Janota Bzowskich

Bzów (gniazdo rodowe Bzowskich h. Ostoja, także h. Nowina), Tązów (obecnie część Karlina), Droginia, Gruszów, Karniowice, Sutków, Radwan, Sufczyn, Będkowice, Połaniec, Mietel, Nieczajna i Rosiejów.

Linki zewnętrzne, źródła i literatura

• Bzowscy herbu Ostoja, Wikipedia
• T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Kraków, część I, s. 310-313.
• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. II, s. 389-390.
• A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1899, t. II, s. 300-308.
• S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1905, t. II, s. 121-124.
• J. Janota Bzowski (red.), Łącznik Rodzinny: organ Związku Rodowego Janotów Bzowskich h. Nowina, Warszawa 1937-2012, zeszyty: I-IV, VI.
• B. Ulanowski (red.), Najdawniejsze księgi sądowe krakowskie. Antiquissimi libri iudiciales terrae Cracoviensis, Kraków 1884-1886.
• Starodawne prawa polskiego pomniki z ksiąg rękopiśmiennych dotąd nieużytych główniej zaś z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, wyd. A. Z. Helcel, Kraków 1870.
• A. Przeździecki (oprac.), Jana Długosza kanonika krakowskiego dzieła wszystkie. T. VIII, Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis nunc primum e codice autographo editus, Kraków 1864, t. II, s. 211.
• K. Potkański, Zagrodowa szlachta i włodycze rycerstwo, Kraków 1888, s. 45.
• A. Gąsiorowski (red.), Urzędnicy województw kijowskiego i czernihowskiego XV-XVIII wieku: spisy, t. III, z. IV, s. 256.
• K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno – etymologiczny, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999.