Historia rodziny Świerczyńskich

Świerczyńsko i Gieski - mapa D. Gilly z początków XIX w.

Autograf sędziego Józefa Gabriela Świerczyńskiego z 1840 r.

Gmach Ministerstwa Komunikacji wg projektu Rudolfa Świerczyńskiego.

Świerczyński - odwieczna szlachta, rodzina rycerska pieczętująca się herbem Ostoja. Nazwisko pochodzi od gniazda rodzinnego Świerczyńska położonego koło Rozprzy w dawnym powiecie piotrkowskim województwa sieradzkiego.

Najstarsza wzmianka dotycząca Świerczyńskich pieczętujących się herbem Ostoja pochodzi z 1402 roku, z dokumentu, w którym Andrzej, syn Stanisława ze Świerczyńska dowiódł, że należy do rodu Ostojów (Mościców). W połowie XV wieku występuje w źródłach Stanisław ze Świerczyńska zwany Świnia, mąż Jadwigi z Widawy. W połowie XVI wieku na Świerczyńsku dziedziczył Marcin Świerczyński. W roku 1552 w księgach poborowych województwa sieradzkiego wymienieni są trzej bracia, właściciele dóbr w Świerczyńsku Małym. Są to: Wojciech, Marcin i Jan Świniowie. Sygnatariuszem uchwały sejmiku sieradzkiego z roku 1575 był Sebastian Świerczyński.

Informacje z herbarzy

Janina Karolina Świerczyńska h. Ostoja ur. 1877 zm. 1966 w Brwinowie, żona Stanisława Kowalewskiego h. Dołęga, ur. 1866 w Żydowie, zm. 1941 w Brwinowie. Jan Świerczyński h. Ostoja w Borzewie, mąż Kazimiery Marii Magdaleny Zboińskiej h. Ogończyk, ur. 1849 zm. 1878.

Antoni rzadził kollegium bydgoskie i nowicjat krakowski, zmarł w r. 1727. Henryk Józef Świerczyński h. Ostoja, syn Piotra Paweła Świerczyńskiego, ur. 1863 w majątku Teresin, pow. Sochaczewski i hrabiny Aniely Łubieńskiej z Łubnej h. Pomian. Z tej linii, Edward Świerczyński h. Ostoja 1957-1998. Jerzy Świerczyński h. Ostoja, syn Henryka Józefa Świerczyńskiego, ur 19 VI 1902 w Michałowie, gm. Błonie i Genowefy Walburg, 1914-1981, ur w majątku Jagniątki, gm. Kutno 19 II, zm. w Łódzi 27 XII. Z tej linii, Mariusz Ostoja Świerczyński ur. 1981, Marcin Ostoja Świerczyński ur. 1987. Hanna Świerczyńska h. Ostoja, ur. 20 V 1961 w Łódzi, córka Jerzego Świerczyńskiego, ur. 6 VII 1940 w Łódzi, zm. 19 III 1999 w Łódzi i Jadwigi Frankowskiej, ur. 23 XII 1940.

Znani przedstawiciele rodziny Świerczyńskich

• Adam Świerczyński (zm. po 1650) - dziedzic dóbr w Świerczyńsku Mniejszym, Gieskach i Truszczanku. Sprzedał swoje części w tych wsiach w roku 1650. Jego potomkowie, w XIX wieku, legitymowali się ze szlachectwa przed Heroldią Królestwa Polskiego jako szlachta herbu Ostoja.

• Marcin Świerczyński (zm. po 1673) - dziedzic części dóbr w Świerczyńsku Mniejszym. Wymieniony został w rejestrach pogłównego generalnego województwa sieradzkiego w roku 1673.

• Antoni Świerczyński (Świrczyński) (1670-1727) – ksiądz katolicki, jezuita, profesor etyki i matematyki w Lublinie, filozofii w Poznaniu i Kaliszu, teologii w Krakowie i we Lwowie, prefekt studiów w Krakowie i Sandomierzu, rektor kolegium jezuitów w Bydgoszczy oraz rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie, autor książek. Jego rodzicami byli - Stanisław Antoni Świerczyński i Katarzyna z Przeborowskich, dziedzice Chwalibogowa i Chwalibogówka koło Wrześni.

• Walenty Świerczyński (ur. 1766) - dziedzic Zakrzewa, zastawny posiadacz majątku Kotfin koło Radomska. Był synem Stanisława i Agaty Kaczorowskiej. Ożenił się w 1809 roku z Wiktorią Lenczowską. Wylegitymowany ze szlachectwa (z herbem Ostoja) w roku 1848.

• Antoni Świerczyński (zm. po 1774) - łowczy latyczowski (miał sprawować ten urząd w 1774 roku).

• Franciszek Świerczyński (zm. po 1779) - dziedzic dóbr Wiszczelice i Błenna. Jego syn Wojciech Rafał (ur. 1779), ożeniony z Justyną Ubysz, dziedziczył majątek Dziewczopólko koło Przedecza.

• Wincenty Świerczyński (zm. 1808) - kapitan 3 pułku piechoty wojsk Księstwa Warszawskiego. Według Stupnickiego poległ podczas oblężenia Saragossy w 1808 roku.

• Józef Gabriel Świerczyński (1800-1858) – sędzia prezydujący w Sądzie Policji Poprawczej w Kaliszu, prokurator Sądu Kryminalnego w Lublinie, profesor w gimnazjum gubernialnym w Piotrkowie (wykładał prawo), radca kolegialny, członek Deputacji Szlacheckiej. Był synem Franciszka Świerczyńskiego, posesora klucza krzykowskiego ekonomii koronnej wolborskiej i Antoniny z Kamińskich. Ożenił się z Emilią Bayer (Amelią Bajer).

• Antoni Jan Świerczyński (ur. ok. 1804) - sekretarz Głównego Urzędu Pocztowego Nadwornego w Warszawie. Był synem Jana i Magdaleny Świerczyńskich, prawnukiem (po mieczu) Wojciecha i Felicjany ze Świeżawskich. Ożenił się z Anielą Kuśmierską. Jego ojciec Jan Świerczyński był archiwistą Trybunału Cywilnego Województwa Kaliskiego.

• Romuald Józef Julian Świerczyński (1837-1906) - sędzia śledczy, radca stanu, rejent hipoteczny m. Warszawy. Był synem Józefa Gabriela i Emilii Bayer. Ożenił się z Albertyną Bóbr. Zachował się pomnik nagrobny jego rodziny na Starych Powązkach w Warszawie.

• Aleksandra Świerczyńska (1842-1898) – założycielka i przełożona pierwszej w Lublinie, prywatnej, wyższej pensji żeńskiej, jednej z pierwszych na ziemiach polskich. Była córką Józefa Gabriela i Emilii Bayer.

• Rudolf Świerczyński (1887-1943) – polski architekt, współtwórca Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, którego był profesorem, a w latach 1931–1934 dziekanem. Był synem Teodora, właściciela majątku Rudnik (obecnie Piaski Rudnickie) i Heleny z Myszkiewiczów. Zachował się pomnik nagrobny jego rodziny na Starych Powązkach w Warszawie.

• Józef Świerczyński (1893-1940) – generał brygady, pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. W 2007 roku został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady. Był synem Józefa i Heleny Plichty.

• Wincenty Bonawentura Świerczyński (1894-1940) - kapitan Wojska Polskiego, zamordowany w Charkowie w 1940 roku. Był synem Józefa i Heleny Plichty. Do Wojska Polskiego wstąpił w 1918 jako ochotnik. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pełnił służbę w Wojskowej Dyrekcji Telegrafu i Telefonów, a następnie w VII Brygadzie Jazdy. Po wojnie służył w 13 pap, 8 pap, 21 pap i 9 pap. Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych i Krzyżem Zasługi.

• Jan Świerczyński (1897-1969) – generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, II wojny światowej (kampanii wrześniowej, kampanii włoskiej). Był synem Józefa i Heleny Plichty.

Majątki ziemskie Świerczyńskich

Świerczyńsko, Świerczyńsko Mniejsze, Gieski, Truszczanek, Chwalibogowo, Chwalibogówko, Wiszczelice, Błenna, Dziewczopólko, Rudnik, Zakrzew.

Linki zewnętrzne, źródła i literatura

• Świerczyńscy herbu Ostoja, Wikipedia
• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VIII, s. 579.
• A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1913, t. XVI, s. 64.
• E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2000, s. 703-704.
• S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. A-O, s. 159-160.
• M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego.
• A. Kulecka, Urzędnicy Królestwa Polskiego (1815-1915). Materiały do biogramów, Warszawa 2019, s. 2903-2904.
• R. Gerber, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 217.
• A. Gąsiorowski (red.), Urzędnicy podlascy XIV-XVIII wieku. Spisy, Kórnik 1998, s. 168, 236.
• B. Gembarzewski, Wojsko polskie. Księstwo Warszawskie 1807-1814, Warszawa 1912, s. 66.
• A. Z. Helcel, Starodawne prawa polskiego pomniki. Tom II, Kraków 1870, s. 140.
• T. Stolarczyk, Szlachta wieluńska od XIV do połowy XVI wieku, WTN, Wieluń 2005, s. 66, 69, 215.
• J. Kobierzycki, Przyczynki do dziejów ziemi sieradzkiej, Warszawa 1915, cz. I, s. 21.
• S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku. Część II, Łódź 1970, s. 143.
• Polski Słownik Biograficzny, t. LI, Warszawa-Kraków 2016-2017.
• Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej, MWP.
• AGAD, Rejestry pogłównego generalnego woj. kaliskiego, sieradzkiego, łęczyckiego i brzesko-kujawskiego, sygn. 74, k. 336v. Rejestry poborowe woj. sieradzkiego, sygn. 25, k. 133v.
• Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka.
• Fragment mapy D. Gilly, Special Karte von Südpreussen : mit Allergrösster Erlaubniss aus der Königlichen grossen topographischen Vermessungs-Karte, unter Mitwürkung des Directors Langner, Berlin 1802-1803, arkusz: C4.