Historia rodziny Leskich

Herb Ostoja Leskich¹.

Leski vel Łęski (czasem także: Lęski, Lenski, Łęcki, Łącki) – odwieczna szlachta, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców).

Przez kilka stuleci aż do rozbiorów stosowano w Polsce do zapisywania dokumentów język łaciński, w którym nie występują litery: ł, ę, ą itp. Oznacza to, że nazwisko Łęski zapisywano jako Leski. Zatem odróżnienie Ostojów Leskich od Łęskich (a nawet Łęckich) dzisiaj jest bardzo trudne a czasem wręcz niemożliwe. Z tego powodu niniejszy artykuł poświęcony jest tym rodzinom łącznie.

Pochodzenie rodziny Leskich vel Łęskich

O pochodzeniu Ostojów Leskich, Łęskich i Łęckich pisali znani twórcy polskich herbarzy.

• Bartosz Paprocki pisał: Lescy na Krainie dom starodawny, z których jeden w przemyskiej ziemi potomstwo zostawił².
• Kasper Niesiecki widział Leskich herbu Ostoja w Sandomierskiem województwie³.
• Według Adama Bonieckiego Lescy herbu Ostoja wywodzą się z miejscowości Leszcze, położonej w przedrozbiorowym powiecie bydgoskim województwa inowrocławskiego⁴. Jednocześnie Boniecki nie wskazał gniazda rodziny Łęskich herbu Ostoja⁴.
• Według Józefa Krzepeli Lenscy vel Łęccy pochodzili z Łęcka Wielkiego i Małego leżącego koło Działdowa⁵.
• Teodor Żychliński a za nim Seweryn Uruski podają, że Łęscy dziedziczyli na Łęgach⁶. Nie informują jednak, o które Łęgi chodzi. Co do rodziny Leskich Seweryn Uruski przyjmuje za Bartoszem Paprockim i Kasprem Niesieckim, że zamieszkiwali przedrozbiorowe województwo sandomierskie⁷.
• W roku 1583 w Leszczach dziedziczyli Jan, Michał i Wojciech Lescy⁸.

• 

  Właściciele Leszczy w 1583 roku, zbiory AGAD⁴.

• 

  Działy właścicielskie wsi Leszcze w 1583 roku, zbiory AGAD⁴.

Znani przedstawiciele rodziny Leskich vel Łęskich

• Jakub z Leszczy (zm. po 1315)⁹ – sędzia bydgosko-wyszogrodzki.
• Andrzej z Leszczy (zm. po 1462) – pleban w Łabiszynie, studiował na Akademii Krakowskiej. Syn Michała Leskiego.
• Maciej z Leszczy Leski (zm. po 1566) – sędzia grodzki kruszwicki.
• Anna z Leszczy Leska 1v. Dydyńska 2v. Gniewoszowa (zm. 1596) – przywróciła katolikom kościoły w Łoniowie, Zdziechowie i Zaklikowie.
• Andrzej Leski – otrzymał za służbę rycerską w wojsku polskim dobra ziemskie w powiecie uświackim.
• Stefan Leski (zm. po 1670) – podstarości i sędzia grodzki krakowski.
• Samuel Leski (1611–1687) – kaznodzieja i misjonarz litewski, superior w Worniach, w Dyneburgu oraz Kownie, misjonarz dworski Alberta Radziwiłła, rektor w Poszawszu, prefekt szkół w Poszawszu, operariusz w Pińsku.
• Józef Łęski (zm. w I poł. XVIII w.) – skarbnik bielski. Syn Jana Łęskiego i Doroty Dramińskiej. Mąż Bogumiły Łopot.
• Dorota Łęska (zm. 1852) – aktorka teatru wileńskiego.
• Jan Łęski (zm. po 1854) – marszałek powiatu lucyńskiego.
• Paweł Antoni Łęski (ur. 1735) – dziedzic dóbr Suła, kawaler orderu świętego Stanisława, starosta buchtyński i luboniecki. Syn Józefa Łęskiego i Bogumiły Łopot.
• Antoni Łęski (1797–1873) – dziedzic dóbr Suła, prezydent mińskiego sądu granicznego. Syn Pawła Łęskiego i Petroneli Baczyńskiej. Mąż Zofii Zaleskiej.
• Aleksander Łęski (1799–1876) – marszałek szlachty powiatu wileńskiego i mińskiego, kawaler Orderu św. Anny III klasy. Syn Pawła Łęskiego i Petroneli Baczyńskiej. Jego małżonką była Maria Lebiedzińska.
• Konstanty Wenanty Leski (zm. 1882) – powstaniec listopadowy, kapitan pospolitego ruszenia województwa mazowieckiego, wylegitymowany ze szlachectwa z herbem Ostoja w Królestwie Polskim. Syn Kajetana i Joanny Łukomskiej. Jego żoną była Brygida Łukomska.
• Hilary Łęski (1834–1920) – dziedzic majątków: Biała Waka, Wojdaty, Mańkowicze, Waszkiewicze, Mosiewicze, Starzynki i Kozłowsk, powstaniec styczniowy, marszałek szlachty powiatów mińskiego i wileńskiego, fundator kościoła w Wojdatach[1], członek zarządu Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. Syn Aleksandra i Marii z Lebiedzińskich. Ożenił się z Marią ks. Drucką-Lubecką.
• Aleksander Łęski (1836–1882) – dziedzic dóbr Suła i Tatary. Syn Antoniego Łęskiego i Zofii Zaleskiej.
• Zenon Łęski (ur. 1841) – dziedzic Ustronia, powstaniec styczniowy, zesłany na Sybir. Syn Antoniego Łęskiego i Zofii Zaleskiej. Ożeniony z Anną Brzozowską.
• Zenon Łęski (1864–1927) — polski malarz, dziedzic dóbr Tatary. Syn Aleksandra Łęskiego i Sabiny Korkozowicz.
• Włodzimierz Marian Łęski (1879–1941) – dziedzic majątków: Biała Waka, Wojdaty i Kozłowsk, założyciel fabryki zapałek, współfundator Teatru Polskiego w Warszawie. Syn Hilarego i Marii z ks. Druckich-Lubeckich. Ożenił się z Marią Olgą z hr. Broel-Platerów.
• Michalina Łęska (1882–1940) – polska działaczka społeczna i oświatowa, nauczycielka, założycielka Polskiego Towarzystwa „Oświata” w Mińsku. Córka Antoniego Łęskiego i Zofii Zaleskiej.

Majątki ziemskie Leskich vel Łęskich

Leszcze, Prysno, Lipinicza, Kocudza, Dzwola, Krzemień, Tatary (właściwie Tatarszczyzna), Suła, majątek Waszkiewicze (z wsiami: Ogrodniki, Hancewicze, Suprowszczyzna, Nowosady, Mosiewicze, Drozdowo, Ganczary, Bieniewicze, Stare Młyniszcze, Bujaczki, Ostrowno), Biała Waka, Słobodka, Wojdaty, Mańkowicze, Starzynki, Kozłowsk, Chotów, Ustroń.

• 

  Pałac Łęskich w Tokarach.

• 

  Pałac Łęskich w Tokarach.

• 

  Dwór Łęskich w majątku Waszkiewicze.

Przypisy

1. F. Piekosiński, Herbarz szlachty witebskiej, Kraków 1899, s. 171.
2. B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858, s. 372.
3. K. Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VI s. 46, 47.
4. A. Boniecki, Herbarz Polski, Warszawa 1889-1913, t. XIV, s. 97, t. XV, s. 315, 316.
5. J. Krzepela, Rody ziem pruskich, Kraków 1927, s. 54; J. Krzepela, Spis miejscowości i rodów ziemiańskich województwa pomorskiego, Kraków 1925, s. 67.
6. T. Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, Poznań 1879-1908, t. XI, s. 106; S. Uruski, Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. XIX, s. 337.
7. S. Uruski, Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. VIII, s. 345.
8. AGAD, ASK, Rachunki, inwentarze, rejestry podymnego i poborowe woj. sandomierskiego i inowrocławskiego, sygn. 50, k. 709, 797 (patrz także: Źródła dziejowe, t. XVII, s. 259).
9. Przynależność rodowa Jakuba z Leszczy nie jest określona. Według A. Bonieckiego mógł należeć do rodu heraldycznego Ostojów (patrz: A. Boniecki, Herbarz Polski, Warszawa 1889-1913, t. XIV, s. 97).

Źródła i literatura

• B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858, s. 372.
• K. Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VI s. 46, 47.
• A. Boniecki, Herbarz Polski, Warszawa 1889-1913, t. XIV, s. 97, 98, t. XV, s. 315, 316, 322-328.
• S. Uruski, Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. VIII, s. 345, 346, t. XIX, s. 337, 338.
• T. Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, Poznań 1879-1908, t. XI, s. 106-108.
• E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2007, s. 374.
• E. Sęczys, Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2018, s. 245.
• J. Krzepela, Rody ziem pruskich, Kraków 1927, s. 48, 54.
• J. Krzepela, Spis miejscowości i rodów ziemiańskich województwa pomorskiego, Kraków 1925, s. 60, 67.
• F. Piekosiński, Herbarz szlachty witebskiej, Kraków 1899, s. 171.
• R. Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. III, Warszawa 1998, s. 31, 70, 71.
• C. Malewski, Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. Powiaty lidzki, oszmiański i wileński, Warszawa 2016, s. 28, 127, 616, 629, 929.
• C. Malewski, Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. Powiat święciański i trocki, Warszawa 2022, s. 21.
• W. Kętrzyński, O ludności polskiej w Prusiech, niegdyś krzyżackich, Lwów 1882, s. 311.
• R. Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. IV, Wrocław 1993, s. 376, 377, t. XI, Wrocław 1997, s. 608.
• J. Maroszek, M. Maroszek, Opisy parafii diecezji wileńskiej z 1784 roku. Dekanat Mińsk, t. II, Białystok 2009, s. 49, 64, 203.
• Kurjer Warszawski, 1927, nr 331, s. 10.
• Źródła dziejowe, t. XVII, s. 259.
• Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 5, Warszawa 2006, s. 78, 79.
• AGAD, ASK, Rachunki, inwentarze, rejestry podymnego i poborowe woj. sandomierskiego i inowrocławskiego, sygn. 50, k. 715, 806.
• Teki Dworzaczka - Regesty, Monografie: Lescy ze wsi Leszcze, Łęscy h. Dołęga, Lubstowscy h. Leszczyc.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. L. Grzebień SJ, Kraków 1996, hasło: Leski.
• M.J. Minakowski(a), Wielka Genealogia Minakowskiego(j), nazwiska: Leski, Łęski.