Historia rodziny Sieradzkich

Pieczęć z herbem Ostoja oraz inicjałami (A, S) Andrzeja Sieradzkiego z 1578 r.³

Sieradzki (Sieracki, Siradzki, Siracki) – odwieczna szlachta, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców), wywodząca się z miejscowości Sieradzka (dawniej Sieracka¹), leżącej (w okresie przedrozbiorowym) w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego².

Pochodzenie rodziny Sieradzkich herbu Ostoja

• Gniazdem Sieradzkich herbu Ostoja jest wieś o nazwie Sieradzka (obecnie będąca przysiółkiem Sobolowa), położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Łapanów.
• Znana jest pieczęć z roku 1578 Andrzeja Sieradzkiego z herbem Ostoja³. Tego roku Andrzej Sieradzki posiadał Zawadę oraz część Zoni (były to wsie sąsiadujące z Sieradzką) w parafii Sobolów. Tenże Andrzej Sieradzki w roku 1573 posiadał Sieradzkę oraz dział we wsi Zonia⁴. W roku 1576 właścicielem Sieradzki był już Jakub Słonkowski herbu Nałęcz. Oznacza to, że na przestrzeni lat 1573-76 musiało dojść do sprzedaży Sieradzki.
• w roku 1524 Stanisław Sieradzki z Sieradzki wziął w zastaw od Jakuba Rupniowskiego za 50 florenów 3 role osiadłe w Kisielówce. Żoną Stanisława z Sieradzki była w roku 1517 Barbara z Marszowic.
• W roku 1491 Jan z Sobolowa miał w zastawie od Jana z Sieradzki wieś Zonię.
• W roku 1466 Piotr z Sieradzki, syn Bieńka, był mężem Elżbiety, córki Sędzimira z Łukowicy herbu Ostoja.
• Być może protoplastami Sieradzkich herbu Ostoja są bracia Marcin, Bieniek, Stanisław i Jakusz z Kątów, którzy w roku 1435 kupili za 80 grzywien od Jana z Lubani wsie Zania (dziś Zonia) i Sieradzka.

• 

  Andrzej Sieradzki (Siracki) zapisany jako dziedzic wsi Sieradzka (Siracka), w parafii Sobolów, w 1573 roku⁴.

• 

  Andrzej Sieradzki (Siradzki, Siracki) zapisany jako właściciel Zawady i części dóbr Zonia, w parafii Sobolów, w roku 1578³.

• 

  Andrzej Sieradzki (Siradzki) zapisany jako właściciel Zawady i części dóbr Zonia, w parafii Sobolów, w roku 1581⁵.

• 

  Stanisław Sieradzki zapisany jako właściciel Zawady i części dóbr Zonia, w parafii Sobolów, w roku 1629⁶.

Znani przedstawiciele rodziny

• Wacław Sieradzki (Venceslaus Siradzki) (zm. po 1553) – posesor dóbr w Konarach i Zawadach (parafia Kłomnice). Nie jest znana przynależność heraldyczna Wacława Siradzkiego⁷.
• Stanisław Sieradzki (Sieracki) (zm. przed 1561) – dziedzic dóbr ziemskich w Sieradzce.
• Andrzej Sieradzki (Siracki, Siradzki) (zm. po 1589) – dziedzic dóbr ziemskich w Sieradzce, Zoni i Zawadzie (parafia Sobolów) w 1573 roku. Pieczętował się herbem Ostoja³. Był synem Stanisława Sieradzkiego, dziedzica Sieradzki.
• Klemens Sieradzki (Sieracki, Siracki) (zm. ok. 1597) – członek Zakonu Świętego Benedykta, przeor w opactwie benedyktynów w Tyńcu. Był synem Andrzeja Sieradzkiego, dziedzica w Sieradzce, Zoni i Zawadzie. Studiował na Uniwersytecie Krakowskim. Kasper Niesiecki wspominał go jako opata trockiego⁸.
• Stanisław Sieradzki (zm. po 1638) – dziedzic dóbr ziemskich w Zoni i Zawadzie, rotmistrz w wojsku cesarskim. Pisał o nim Kasper Niesiecki⁹. Jego małżonką była Katarzyna Zbylitowska herbu Strzemię, córka Piotra Zbylitowskiego, sędziego ziemskiego krakowskiego¹⁰.
• Michał Sieradzki (zm. po 1782) – wylegitymowany ze szlachectwa z herbem Ostoja w Galicji przed pilzneńskim sądem ziemskim w roku 1782.
• Jan Sieradzki (zm. po 1802) – ziemianin powiatu ostrogskiego, wylegitymowany ze szlachectwa z herbem Ostoja w guberni wołyńskiej Imperium Rosyjskiego w 1802 roku. Był synem Tomasza Sieradzkiego i Marianny z Michalskich, wnukiem zaś Franciszka Sieradzkiego i Franciszki z Bieleckich.
• Tadeusz Ostoja-Sieradzki (zm. po 1918) – sędzia przysięgły, właściciel realności we Lwowie.
• Władysław Ostoja-Sieradzki (zm. po 1934) – współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Hajnówki, z siedzibą w Hajnówce.
• Czesław Ostoja-Sieradzki (1881–1936) – starosta oszmiański. Pochowany na cmentarzu w Jaktorowie.
• Eugeniusz Ostoja-Sieradzki (zm. po 1936) – współzałożyciel Związku Absolwentów Handlowych Szkół Typu Wyższego, z siedzibą we Lwowie.

Majątki ziemskie Sieradzkich

Sieradzka (dawniej Sieracka, Sziracka), Zawada, Zonia (dawniej Zania), Konary, Zawada (dawniej Zawady).

• 

  Sieradzka i Zonia. Fragment mapy topograficznej Galicji i Bukowiny z lat 1861–1864.

• 

  Zawada. Fragment mapy topograficznej Królestwa Galicji i Lodomerii z lat 1779–1783.

Przypisy

1. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, red. H. Rutkowski, Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. I, cz. II, Warszawa 2008, s. 278.
2. Wiktor Wittyg sugerował, że gniazdem Sierdzkich herbu Ostoja mogą być Sieradzice położone (w okresie przedrozbiorowym) w powiecie proszowskim województwa krakowskiego. Józef Kraepela podzielał to przypuszczenie za Wittygiem (patrz: W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1908, s. 318; J. Krzepela, Małopolskie rody ziemiańskie, Kraków 1928, s. 95).
3. AGAD, Rekognicjarz powiatu szczyrzyckiego za ufałą sejmu warszawskiego, sygn. 38, f. 114 v.
4. AGAD, Regestr poboru pospolitego na sejmie 1573 uchwalonego z powiatu krakowskiego za Kazimierzem alias Szczyrzyckiego, sygn. 26, f. 158.
5. AGAD, Rejestr poborowy woj. krakowskiego, sygn. 121, f. 171 v.
6. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rejestr poborowy województwa krakowskiego z 1629 roku, sygn. 6139/II, k. 281 v.
7. Nie jest znana przynależność heraldyczna Wacława Siradzkiego, posesora w Konarach i Zawadach leżących (w okresie przedrozbiorowym) w powiecie radomszczańskim województwa sieradzkiego (patrz: Źródła dziejowe, oprac. A. Pawiński, t. XIII, Warszawa 1883, s. 281). Być może należał do rodu heraldycznego Ostojów (Mościców)? Trzeba jednak pamiętać, że oprócz Ostojów Sieradzkich (Sierackich) były też inne rodziny tego nazwiska – Sieraccy (Sieracke) herbu własnego na pomorzu (patrz: B. Winckler, Rückblick auf die Vergangenheit Westpreussens, Danzig 1873, s. 126) czy też Sieradzcy (Świradzcy) herbu Zabawa z Sieradzic leżących (w okresie przedrozbiorowym) w powiecie proszowskim województwa krakowskiego (patrz: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, Warszawa 1889, s. 580).
8. K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 363.
9. Waleczność Stanisława Sieradzkiego opisał Kasper Niesiecki: Sieracki herbu Ostoja, [...] Sieradzki pułkownik cesarski, na którego we dwa tysiące piechoty stojącego w r. 1636 za Renem, szesnaście tysięcy jazdy Francuskiej uderzyło, ale straciwszy wodza swego, cofnęła się, z Sieradzkiego ludzi i jeden nie zginął (patrz: K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 363).
10. K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 363; t. X, Lipsk 1845, s. 138-139; Miesięcznik Heraldyczny, nr 6-7, 1910, s. 116; Archiwum Narodowe w Krakowie, Księgi grodzkie krakowskie, sygn. 247, s. 1664-1669, 1674-1682.

Źródła i literatura

• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 363; t. X, Lipsk 1845, s. 138-139.
• E. Żernicki-Szeliga, Der polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien. General-Verzeichniss. Bd. 2, Hamburg 1900, s. 341.
• J. Ciechanowicz, Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. V, Rzeszów 2001, s. 77; t. VI (suplement), Wilno 2006, s. 312.
• J. Krzepela, Małopolskie rody ziemiańskie, Kraków 1928, s. 95.
• O. Chorowiec, Herbarz szlachty wołyńskiej, t. I, Radom 2012, s. s. 450-451.
• Poczet szlachty galicyjskiej i bukowieńskiej, Lwów 1857, s. 224.
• W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1908, s. 290, 318.
• F. Piekosiński, Polska wieku XVI pod względem rozsiedlenia się szlachty, [w:] Herold Polski, 1906, s. 69, 88.
• W. Nekanda Trepka, Liber generationis plebeanorum (Liber chamorum), red. W. Dworzaczek, Wrocław 1963, część I, s. 105, 264, część II, s. 41, 94, 178, 181, 271.
• Słownik historyczno–geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, IHPAN 2010–2022, (Kraków, część II, hasła: KĄTY, KISIELÓWKA; część III, hasła: LESZCZYNA, LIBICHOWA, ŁUKOWICA, MARSZOWICE) (dostęp: 14.02.2025).
• Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, red. H. Rutkowski, Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. I, cz. II, Warszawa 2008, s. 278.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, Warszawa 1889, s. 580; t. XIV, Warszawa 1895, s. 470, 661.
• P. Sczaniecki, Katalog opatów tynieckich, [w:] Nasza Przeszłość, t. 49 (1978), s. 141 [133], 149 [141].
• Miesięcznik Heraldyczny, nr 6-7, 1910, s. 116.
• Monitor Polski, nr 48, 1934, s. 5; nr 31, 1936, s. 4.
• Gazeta Lwowska, nr 194, 1918, s. 4.
• Źródła dziejowe, oprac. A. Pawiński, t. XIII, Warszawa 1883, s. 279, 281; t. XIV, Warszawa 1886, s. 11, 60.
• B. Winckler, Rückblick auf die Vergangenheit Westpreussens, Danzig 1873, s. 126.
• Sumariusz Metryki Koronnej. Seria Nowa. Tom III, Księga wpisów podkanclerzego Wojciecha Baranowskiego MK 134 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie lata 1587 - V 1588, red. W. Krawczuk, Kraków 2004, s. 145.
• Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD), Regestr poboru pospolitego na sejmie 1573 uchwalonego z powiatu krakowskiego za Kazimierzem alias Szczyrzyckiego, sygn. 26, f. 158 (Sziraczka wieś Andrzeja Sziraczkiego); Rekognicjarz powiatu szczyrzyckiego za ufałą sejmu warszawskiego, sygn. 38, f. 114 v. (herb Ostoja na pieczęci Andrzeja Siraczkiego); Rejestr poborowy woj. krakowskiego, sygn. 121, f. 171 v.
• Archiwum Narodowe w Krakowie, Księgi ziemskie krakowskie, sygn. 41, s. 691-694; Księgi grodzkie krakowskie, sygn. 247, s. 1664-1669, 1674-1682.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rejestr poborowy województwa krakowskiego z 1629 roku, sygn. 6139/II, k. 281 v.
• Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Decyzja nr 267/2010.
• Klemens Siracki z Zaniów, syn Andrzeja (Id: 844277), [w:] Corpus Academicum Cracoviense (CAC) (dostęp: 06.05.2025).
• Serafin Siracki (Sieracki), syn Stanisława (Id: 841267), [w:] Corpus Academicum Cracoviense (CAC) (Dostęp: 07.05.2025).