Historia rodziny Radgowski

Radgowski - nazwisko zapisywano także jako Radogowski, Radgoski, Radgłowski, odwieczna szlachta, rycerstwo, stara w ziemi łomżyńskiej rodzina, majątek Radgoszcz stanowił jej XV w. gniazdo, różne gałęzi rodziny zamieszkiwały też w innych częściach kraju, pierwsza zachowana zapiska sądowa poświęcona tej rodzinie pochodzi z 1459 r.

Historia rodziny

W kwietniu 1459 r. odnotowano zakład, który to dokument zachował się w odpisie prof. Adama Wolffa, między Andrzejem i jego braćmi z Radgoszczy h. Ostoja

(Łomża [2] IV 1459. (Vadium) - - inter Andream et fratres eius de Radgoszcz de armis Ostoge) a Wierzbowskimi h. L(Ł)uba - Lubicz.

W 1462 r. Andrzej Radgowski h. Ostoja (Andreas Radgosczky de armis Ostoge) był świadkiem po stronie Alberta Targońskiego, w sporze z Vitem Kołakiem h. Kościesza, świadczył, zapewne na rzecz swego krewnego, razem z Jakubem z Targonii (Jacobus de Targonie),

(Łomża, [VIII] 1462. (Testes) Alberti Targonie contra Vitum -- Jacobus de Targonye, Andreas Radgosczky de armis Ostoge; )(...)) - wskazany dokument świadczy o wczesnym już 15 wiecznym kształtowaniu się nazwiska Radgowskich h. Ostoja - Radgosczky de armis Ostoge. Cytowany dokument wskazuje także, iż była to linia rodu Ostoja, związana z Targońskimi w początkach 15 wieku. W Targoniach Ostoiczykowie, rycerze herbu Ostoja, dziecziczyli od początków 15 wieku, pierwsza znana zachowana zapiska pochodzi z 1412 r. W związku z powyższym można przyjąć, że rodziny h. Ostoja dziedziców Radgoszcza i Targonii były ze sobą spokrewnione i są wspólnego pochodzenia.

Istnieje także bezpośrednie poświadczenie pokrewieństwa między rodzinami h. Ostoja: Radgowskimi i Suchcickimi z 1465 r., kiedy to Przesdoma subiudex Lomsensis/ podsędek łomżyński i Nawogius de Suchczycze, zaświadczyli wspólne pochodzenie przy wywodzie szlachectwa Andrzeja h. Ostoja dziedzica Radgoszczy (Nobilis Andreas heres de Radgoszcz), podkreślając więzy krwi, przynależność do rodu Ostojów od urodzenia - "...esse verum Ostaya nobilem de sua primeva genoloya" (primevus w tym kontekście jest rozumiane jako oznaczające przynależność danego Ostojczyka do rodu od urodzenia), - a także stwierdzili: "Jako Andrzey mnye brat crewny yenego plemyenya i yenego snamyenya" oraz "Jako Andrzej szlachczycz jest brat Przesdomye, Nawoyewy crewni yenego snamyenya i yenego plemyenya; infra sex septimanas debet producere testes predictos".

W 1479 r. po raz kolejny spotykamy Andrzeja Radgowskiego i jego krewnych h. Ostoja

("inter nob. Andream de Radgoszcz et partes sibi adherentes de armis Ostoge"), przy zakładzie między Ostojami a Lubiczami z Wierzbowa oraz

w 1498 r. szlachtę z Radgoszczy h. Ostoja - "inter nob. omnes de Radgoszcz ex una de armis Ostoye", przy vadium z Zyznowskimi h. Prus.

Zgodnie z herbarzami Radgowscy h. Ostoja to stara w ziemi łomżyńskiej osiadła rodzina - (S. hr. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty Polskiej, tom XV, s. 114, 115). Nazwisko tej rodziny jest związane z majątkiem Radgoszcz, który dziedziczyła od 15 wieku. Paprocki stwierdza o Radgowskich h. Ostoja: "z łomzińskiego powiatu w mazowieckiem wojewodztwie dom rozrodzony", w swoim herbarzu wymienia niewiele rodzin h. Ostoja, pośród nich Radgowskich. Występowały także takie określenia majątków gniazdowych Radgowskich jak Radgoszcz Niedźwieck i Radgoszcz Gędory, wydzielone z jednej własności.

W 17 wieku wśród Radgowskich h. Ostoja dziedziców Radgoszcza wzmiankowany jest Mateusz Radgowski wojski ziemski łomżyński, Radgoszcz był wówczas dziedziczony przez rodzinę Radgowskich. Szlachta z tej rodziny dziedziczyła wówczas także w Wierzbowie Odraniewie oraz Żyznowie, Kamionowie, Boguszycach. Wskazany Mateusz Radgowski, został pochowany około 1680 r. w Klasztorze fundacji Tomasza Roli Gocłowskiego w Ostrołęce, zapisany w wykazie fundatorów klasztoru jako Tribuni terrae, zapewne ze swą małżonką, zapisaną jako Radgowska.

Znani przedstawiciele rodziny

Czlonkowie rodziny, poszczegolne linje dzisiejsze i wygasle po mieczu.

Do przedstawicieli rodziny Radgowskich h. Ostoja, którzy pełnili urzędy ziemskie w Rzeczpospolitej szlacheckiej, należeli:

Maciej Radgowski - podwojewodzi łomżyński;

Maciej Radgowski - poborca ziemski ostrołęcki, wojski łomżyński;

Aleksander Radgowski - stolnik warszawski;

Idzi Radgowski - komornik łomżyński, podwojewodzi nurski;

Jakób Radgowski - podwojewodzi nurski, komornik ziemski zambrowski;

Maciej Radgowski - poseł na sejm, cześnik łomżyński;

Jan Radgowski - cześnik łomżyński;

Kazimierz Ragowski - stolnik łomżyński;

Stefan Radgowski - stolnik łomżyński;

Radgowski - pisarz u hetmana w. koronnego. Radgowski - cześnik brasławski. (R. Miernicki, Diarjusz Walnej Rady Warszawskiej z roku 1710, 1928)

Radgowski Stefan, hr, Radgoszcz, 1730-1732, "W ogóle w latach trzydziestych XVIII w. prawie każdy Polak w legnickiej Akademii uważał, że nie wypada mu nie być hrabią. Stąd hrabiowie tacy, jak Radgowski, Dobiński, Łojko, Winnicki, Czymakowski, Getowicki, Oraczowski, Kunicki i inni". (Szkice legnickie, T. Gumiński, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, Tomy 4-5, s. 126).

(wskazana lista może zawierać błędy)

Zgodnie z "Regestrem diecezyów czyli właściciele ziemscy w koronie" ks. Franciszka Czaykowskiego,

Radgowscy h. Ostoja byli dziedzicami w:

Swierzach Konczanach (m.in. 1 rodzina, Radgowski), parafii Zaremby Kościelne, "Jakób zamienił z IMci P. Marcinem Radgowskim trzy oziemki pola w Świerżach Konczanach na pułtorak pola przylegający do swoich gruntów". (Miesie̜cznik heraldyczny, Tomy 14-15, Nakł. Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Heraldycznego., 1935)

Łubach Wielkich (m.in. bracia Radgowscy), parafia Miastkowo,

Jemielitem Starym (m.in. 1 rodzina, Radgowski), parafia Smłodowo, oraz

Gniazdowie (m.in. 1 rodzina, Radgowski, zamieszkały pod nr. 7) w parafii Piski.

Wskazuje to na małe rozrodzenie tej rodziny w Koronie, w latach 80-tych 18 wieku.

Wybrani przedstawiciele tej rodziny dowodzili szlachectwa przed Heroldią Królestwa Polskiego, byli to:

Antoni Stanisław Radgowski, adwokat, urzędnik, obrońca sądowy, autor rozpraw prawniczych (m.in. O podstępie w umowach w przedmiocie prawa cywilnego, 1863; Do Dziewiątego Warszawskiego Departamentu Rządzącego Senatu skarga ze strony Redakcyi Gazety Polskiéj: Warszawa, dnia 1 (13) Listopada 1866), wylegitymowany w Królestwie Polskiem w 1845 r. Lineaż -- Jakób Radgowski dziedzic wsi Radgoszcz, Podosie, Choromany (1638 r.) - Mateusz Radgowski - Wojciech Radgowski - Stanisław Radgowski - Maciej Radgowski, jego żona Ludwika Sicińska, ich syn Antoni Stanisław (używał pseudonimu literackiego Antoni spod Siedlec). Grób Ludwiki z Sicińskich Maciejowej Radgowskiej ufundowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie zdobią 2 herby, m.in. herb Radgowskich - Ostoja (zm. 1857 r.).

Jan Radgowski, wylegitymowany w Królestwie w 1852 r. Lineaż -- Paweł Radgowski - dziedzic dóbr Radgoszcz i Jemielite, od niego pochodził Stanisław Radgowski żonaty z Agatą Jemielicianką, po której syn Jan Radgowski, był to przedstawiciel linii rodziny Radgowskich dziedziczącej w Jemielitem Starym, która jest wyszczególniona także we wskazywanym wyżej Rejestrze diecezyów, ks. Czaykowskiego.

Barbara Radgowska (h. Ostoja) była żoną Hieronima Błeszyńskiego h. Trąby albo Rogalczyk (prawdopodobnie poprawnie Oksza, Topór) matką Józefa Karola Błeszyńskiego, kanclerza gnieźnieńskiego od 1750 r., kanclerza krakowskiego, proboszcza w Chobrzu, Bolesławiu, Borzęcinie (Ks. J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieznieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, Tom 1, 1883, s. 46).

W pozycji Tron Pana Zastępów Boga w Tróycy SSS. Jedynego Na Tronie Nayiasnieyszych Sobieskich Niegdy od Nayiasnieyszego Jakoba Krolewica Polskiego, ca. 1750 r.

wspominane są siostry Radgowskie:

Wielmożna J. P. Jejmość Panna Konstancya Radgowska - Stolnikówna Łomżyńska oraz

Wielmożna J. P. Jejmość Panna Felicianna Radgowska - Stolnikówna Łomżyńska.

W herbarzu Niesieckiego w opisie rodziny Olszyńskich h. Pniejnia wspominana jest Zofia z Olszyńskich Radgowska żona Adama Radgowskiego- wypisany w herbarzu Niesieckiego przy opisie rodziny Mateusza Franciszka Radgowskiego wojskiego łomżyńskiego i Jakuba Radgowskiego (1674 r.), córka Alexandra Jakóba Olszyńskiego miecznika łomżyńskiego.

Jadwiga z Radgowskich Głogowska 1760 r. wdowa po Kazimierzu Głogowskim, dowodzi swoich praw do dożywocia przed Sądem grodzkim bełzkim. 1750 - akt dożywocia między małżonkami Kazimierzem Głogowskim, podstolim lubaczowskim, a Jadwigą Radgowską, spisany przed grodem bełskim, dotyczący majętności Krynice w województwie bełzkim, i inne sprawy dotyczące tego małżeństwa.

W Powstaniu Styczniowym w ziemi łomżyńskiej brał udział i w konsekwencji tego zaangażowania został zesłany w głąb Rosji,

Franciszek Radgowski z Modzel Starych (wieś szlachecka), gm. i parafia Puchały, wrócił z bandy (1865 r.), skazany za przestępstwa polityczne, zesłany na Syberię, zarządzenie z 27 stycznia 1866 r. )(Chrzest, 29 marca 1840 r. Puchały, "Stawił się szlachcic Stanisław Radgowski mający lat czterdzieści siedm dzierżawca cząstkowego majątku w Milewie zamieszkały, w obecności Jana Modzelewskiego rolnika z Modzelów Starych lad dwadzieścia dziewięć, ... i okazał nam dziecie płci męskiej, urodzone w Milewie dzisiejszego dnia z jego małżonki Salomei z Zaleskich lat dwadzieścia dziewięć mającej, ... nadane zostało imię Franciszek, rodzicami chrzestnymi byli Jan Modzelewski i Maryanna Modzelewska"; "15 maja 1842 r., Stawił się Stanisław Radgowski szlachcic dzierżawca części dóbr w Milewie zamieszkały, lat 48 mający w obecności, Józefa Zakrzewskiego, lat 22, i Mateusza Milewskiego, lat 35, mających rolników z tegoż Milewa, i okazał dziecie płci żeńskiej, z małżonki Salomei z Zalewskich (córka szlachty Walentego i Elżbiety z Modzelewskich Zalewskich, h. Kościesza, gniazdo Stare Zalesie), nadane zostało imię Antonina, rodzicami chrzestnymi byli Józef Zakrzewski i Maryanna Jemielicina".),

Szlachetny Stanisław Radgowski, ur. Jemielite, syn małżonków, szlachty: Wawrzyńca Radgowskiego i Katarzyny z Jemielitych (h. Pobóg),

Wawrzyniec Radgowski syn szlachty małżonków Kaliksta Radgowskiego i Barbary z Tyszków (h. Trzaska), Jemielite,

Kalikst Radgowski syn małżonków, szlachty Pawła Radgowskiego, Jemielite i Zofii z Sierzputowskich (h. Dąbrowa) z Sierzputy Marki.

Paweł Jemielita, syn Józefa, kwituje się z Radgoskim 1606 (DW. 33 f. 362).

Ks. Kasjan Radgowski, franciszkanin, pochodzenie? ("Inny kapłan, ks. Kasjan Radgowski, stojąc podobnie pod szubienicą ks. Brzóski (23 V 1865), ukrył twarz w dłoniach i płakał jak dziecko, nie mogąc się długo uspokoić", O. Honorat Koźmiński, kapucyn, 1829-1916, M. A. Werner, 1972.)

Radgowscy byli elektorami królów z Ziemi Łomżyńskiej, Ziemi Nurskiej oraz Ziemi Warszawskiej. W Poczcie Elektorów wzmiankowani są następujący Radgowscy h. Ostoja:

Radgowski Jakób - J. III. - Z. Ł.

Radgowski Mateusz Franciszek, wojski łomżyński - J. III. - Z. Ł.

Radgowski Kazimierz - A. II. - Z. Ł.

Radgowski Marcin - A. II. - Z. N.

Radgowski z Radgoszczy Stanisław - A. II. - Z. Warsz.

Radgowski Paweł - A. II. - Z. N.

Radgowski Stanisław - A. II. - Z. Ł.

Interesujące dokumenty związane z historią rodziny Radgowskich, m.in.:

- Ekstrakt z ks. gr. łomżyńskich zastawu z 1701 roku przez Jakuba Radgowskiego z Wierzbowa Odraniewa swoich dóbr bratu Kazimierzowi za 80 złp;

- Ekstrakt z ks. gr. łomżyńskich wizji i protestacji z 1701 roku przeora Szymona Sylwestra Szarzyńskiego, dzierżawcy Szczepankowa przeciw szlachcie z dóbr Wierzbowo i Radgoszcz (Korytkowscy, Mateusz Radgowski) o szkody poczynione we wsiach Uśnik i Dębowo.

- Mowy Sejmowe, Mowa Radgowskiego na Sejmie 1713 r., Mowy Sejmowe 1690 - 1776.

- Do stolnika łomżyńskiego Kazimierza Radgowskiego, 15 lipca 1718 r., Pismo sporządzone i podpisane przez królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego

"WMMPana szczyrze z serca życzliwy sługa Jakub Ludwik Królewic P.".

Spokrewnione linje Ostoi

Spokrewnione rodziny tej samej linii Ostoi ktore przybraly inne nazwiska

Targońscy h. Ostoja, majątki gniazdowe: Targonie Wielkie, Krytuły, Okunie, Białe;

Suchciccy h. Ostoja, - Ostoye: Przesdoma subiudex Lomsensis, Nawogius de Suchczycze, świadczą przy wywodzie szlachectwa Andrzeja dziedzica Radgoszczy h. Ostoja w 1465 r., podkreślając więzy krwi, przynależność do rodu Ostojów z urodzenia (... esse verum Ostaya nobilem de sua primeva genoloya) "Jako Andrzey mnye brat crewny yenego plemyenya i yenego snamyenya";

ze względu m.in. na bliskość zamieszkania można także wskazać następujące rodziny herbu Ostoja: Grodzickich (Grodzisk), Głębockich (Głębocze).

Majątki ziemskie Radgowskich

Radgoszcz, Radgoszcz Niedźwiedzk, Radgoszcz Gendory, Wierzbowo Odraniewo, Żyźniewo, Kamionowo, Boguszyce, Świerze Kończany, Łuby Wielkie, Jemielite Stare (Jemielite), Gniazdowo, Podosie, Choromany.

Zgodnie z "Regestrem diecezyów czyli właściciele ziemscy w koronie" ks. Franciszka Czaykowskiego: Radgowscy h. Ostoja byli dziedzicami w: Swierzach Konczanach (m.in. 1 rodzina Radgowskich, prócz innych rodzin, zapis Radgowski), parafii Zaremby Kościelne; Łubach Wielkich (m.in. bracia Radgowscy), parafia Miastkowo; Jemielitem Starym (m.in. 1 rodzina, Radgowski), parafia Smłodowo; oraz Gniazdowie (m.in. 1 rodzina, Radgowski, zamieszkały pod nr. 7) w parafii Piski. Wskazuje to na małe rozrodzenie tej rodziny w Koronie, w latach 80-tych 18 wieku.