Roguski

STRONA GŁÓWNA OSTOI

Przejście na stronę główną

Historia rodziny Roguskich

Ród Roguskich. - Najliczniejszy ród ziemii liwskiej, aktywny w czasie najważniejszych wydarzeń dla Mazowsza i Polski. W mojej pamięci pozostaje wiele barwnych postaci, które podczas chrzcin czy innych ważnych uroczystości snuły zgromadzonej dzieciarni opowieści o strzygach i rycerzach....Pozostali na zdjęciach. "(...)ROGUSKI. Przydomki: D(a)erbiet, Dęć, Ir, Jurek, Karcz, Karek, Klempik, Kochanek, Kostrzewa, Koza, Krowik, Król, Kubeł, Kukiełka, Kukła, Kulawiak, Miernik, Mikołaik, Młody, Papież, Papieżyk, Pazdej, Perkuła, Pezik (zapisywa¬no także Perzyk i Pyzik), Pielucha, Piskorz(yk), Rogalik, Samel (czasem Samuel), Samson, Samuelik (czasem Samelik), Samson, Siejka lub Szejba (albo też oba), Smidon, Smyk, Strzyż(sz), Wargach(cz), Wielgos(z), Wiewiórka, Woch. Liczba przydomków świadczy o silnym rozkrzewieniu się rodu i rzeczywiście był to najliczniejszy ród ziemi liwskiej. Herb — Ostoja. Nazwisko pochodzi od okolicy szlacheckiej Roguszyn, znanej z zapisków z r. 1406, położonej między Pniewnikiem i Liwem, obejmującej wsie: Roguszyn Stary i Nowy (Dzierz(ż)ki) oraz Roguszyn Dęcie, Kąty, Leśniki i Wypychy. Wg U Roguscy przenieśli się tu z Roguszyna, położonego w pow. Ostrołęka. W r. 1423 Dziersław, Połubion, Piotr i Wawrzyniec z Roguszyna kupili 10 łanów w Kątach. W zapiskach z r. 1450 wspomniano Wojciecha R., rotmistrza królewskiego. W r. 1476 (Konrad III) wymieniono kilkunastu współwłaścicieli Roguszyna. W r. 1525 Jakub Roguski herbu Ostoja miał w Moszczonej 7 włók lasu. W r. 1551 wspomniano w zapiskach Jakuba, syna zmarłego Donata R. W r. 1570 Feliks R. był podwojewodzim, zaś w r. 1578 sędzią grodzkim, miał też być podkomorzym. W r. 1580 Sylwester R. był kanonikiem warszawskim. W r. 1584 wspomniano w zapiskach Mikołaja, syna Jana R. Kochanka. Według Wojciecha Wielądka Piotr R. był około r. 1610 podkomorzym. W r. 1676. R. by¬li właścicielami Wypych oraz części: Czapli, Dęci, Górek Grubaków, Komorów, Koszewnicy, Kryp, Leśnik, Milewa, Połazia świętochowskiego, Rąbieży, Rogu¬szyna Dzierz(rż)ek, Roguszyna Starego, Rowisk, Sulek, Wąsoszy, Wielądek i Zalesia liwskiego. W sumie pogłówne zapłaciło wówczas 80 rodzin R. W r. 1783 w par. Korytnica należały do nich części wsi Kruszew, Rabiany, Wielądki i Żelazów, zaś w par. Liw - Rąbież. W latach 1693-1700 Franciszek, zaś w r. 1750 Piotr- byli podwojewodzimi. W r. 1698 Feliks, w latach 1763-1777 Piotr, w latach 1777-1790 Jakub, w latach 1788-1791 Tomasz, w łatach 1789-1792 Franciszek i w r. 1792 Jan - byli burgrabimi. W r. 1748 Piotr R. syn Wojciecha nabył część Kruszewa. W r. 1761 Mateusz R. kupił część Świętochowa Starego. W r. 1767 trzydziestu dwóch Roguskich (!) wstąpiło do konfederacji ziemi liw-skiej. W latach 1788-1793 Piotr R. był pisarzem ziemskim. W r. 1792 wybrano go sędzią ziemiańskim. Mateusz R. był w latach 1789-1792 szambelanem kró¬lewskim, zaś w r. 1794 — instygatorem272 jurysdykcji marszałkowskiej a następ¬nie koronnej. W r. 1792 pięciu R. przystąpiło do konfederacji targowickiej, zaś w r. 1794 sześciu R. przyłączyło się do insurekcji kościuszkowskiej. W r. 1812 Wojciech R., właściciel części Liwu i Zawad, był burmistrzem liwskim, Franci¬szek R. - notariuszem węgrowskim, zaś Antoni R. komornikiem łukowskim a następnie woj. podlaskiego. W latach 1780-1790 najliczniej kształcili się w szkole parafialnej w Węgrowie Roguscy: 25 uczniów. Roguscy z par. Czerwonka, Korytnica i Pniewnik najczęściej kojarzyli się z osobami z innych gałęzi tego rodu oraz ze Świętochowskimi, Nojszewskimi, Wąsowskimi, Wielądkami, Jaczewskimi, Żelazowskimi i Zale(w)skimi (...) Major Antoni Roguski brał udział w Powstaniu Listopadowym. Piotr ze Świętochowa był aresztowany i ukarany za udział w powstaniu styczniowym. Gustaw Teofil Roguski, profesor i dyrektor (1893 0 1903) Warszawskiego Instytutu Muzycznego,był nauczycielem Ignacego Paderewskiego (...) ” Leszek Zalewski „Ziemia Liwska”, Wydawnictwo Naukowe Scholar. .

Dokumenty

Ziemia Liwska. - To ziemia, której od wieków bronili moi przodkowie. To ziemia, która dawała im życie i pracę. Nie sposób nie zainteresować się jej historią. Dziękuję autorom, którzy zainteresowali się jej losami. W początkach XV wieku "(...)Litwa nie poprzestała na podboju swych zachodnich ziem pogranicznych i wkrótce zajęła ziemie z dawnymi grodami podlaskimi. W roku 1425 Książę Litewski Witold zajął od wieków znajdujący się na Mazowszu Tykocin wraz z okolicą. Po raz ostatni książęta mazowieccy władali tymi terenami w 1440 r., kiedy to po zabójstwie Zygmunta Kiejstutowicza władzę na 4 lata objął Książę Bolesław IV. Ostatecznie w 1443 ziemia drohicka odkupiona została przez Kazimierza Jagiellończyka za 6 tysięcy kop groszy praskich, z kolei w roku następnym Litwa zajęła powiat węgrowski wcinając się klinem w środkowe Mazowsze. Jeszcze w 1458 roku książęta mazowieccy Bolesław i Władysław bezskutecznie upominali się o zwrot powiatu węgrowskiego i powiatu goniądzkiego. Niezależnie od poparcia ze strony Korony ziem tych już nie odzyskano. Spory trwały aż do końca istnienia Księstwa Mazowieckiego. Jeszcze w latach 1513-1514, na sejmie wileńskim, wyznaczano komisje do poprawienia granic z Polską i Mazowszem, jednak od roku 1444 nie zostały one więcej zmienione. Przynależność państwowa miała istotny wpływ na ukształtowanie się osadnictwa tych terenów. Okres kolonizacji puszczańskich terenów wschodniego „Mazowsza Leśnego” i Podlasia to w zasadzie początek XV wieku. Ustabilizowanie stosunków z sąsiadami (zwłaszcza po pokonaniu państwa Krzyżackiego w Wielkiej Wojnie z Zakonem w latach 1409-1411) umożliwiło ponowne zasiedlenie opustoszałych ziem przygranicznych. Książęta mazowieccy akcję kolonizacyjną rozpoczęli już pod koniec XIV w. Osadnicy wywodzili się głównie z drobnego rycerstwa, choć niektóre rejony zasiedlano ludnością chłopską. Osadnicy sprowadzani na ziemie pograniczne pochodzili z głębi Mazowsza. Ks. Janusz I nie zamieszkałe puszcze nadawał rycerstwu z ziemi ciechanowskiej, zakroczymskiej, warszawskiej a nawet płockiej. Fala osadnicza posuwała się w miarę regularną linią od zachodu. W pierwszym etapie trwającym do początku XV w. zagospodarowano ziemie wokół nowo założonych miast – Ostrołęki, Łomży, Nowogrodu. Z tego okresu pochodzą erekcje pierwszych parafii na tych terenach. Ludność chłopska osadzana była głównie we wsiach przyległych do nowych miast, w nielicznych dobrach książęcych, późniejszych królewskich. Pozostałe ziemie zasiedlane były przez drobne rycerstwo. Największa część nadań dla szlachty pochodzi z drugiego okresu – po roku 1410. Wówczas ruszyła na te tereny główna fala osadnicza, szczególnie na wschodnie rubieże Księstwa Mazowieckiego. Książęta rozdawali swe ziemie pograniczne przeważnie w nadziałach 10 włókowych lub ich wielokrotnościach. Wiązało się to z feudalnym prawem rycerskim – otrzymujący nadanie byli zobowiązani do służby wojskowej na koniu o wartości czterech grzywien, w lekkim uzbrojeniu (tzw. półzbrojku) z kopią. Podstawą służby rycerskiej na Mazowszu było stawianie jednego konnego z 10 włók ziemi.(...)" Fragmenty Łukasz Lubicz-Łapiński "Szlachta podlaska pod panowaniem Wielkiego Księcia Litewskiego w XV-XVI w." „(…)1. Gród i zamek liwski Według Tomaszewskiego1, w miejscu, gdzie obecnie stoi zamek liwski, istniała w XII-XIII w. osada otoczona wałem. Również Guerąuin2 umieszcza tu w XII w. gród z obwałowaniem o konstrukcji drewniano-ziemnej. Natomiast Kowalczyk3 stwierdza, na podstawie informacji od prowadzącego badania, że „pod zamkiem liwskim odsłonięte pozostałości po moszczeniu podmokłego terenu pod planowaną budowę zamku" i że, jak dotąd, nie znamy siedziby kasztelami liwskiej do czasu wzniesienia na przełomie XIV/XV w. murowanego zamku w Liwie". Sześć kilometrów na południe od zamku liwskiego leży wieś Grodzisk. Na południe od niej znajduje się dobrze zachowane grodzisko4 z XI w. o wymiarach 250x200 m. Od wschodu i południa jest ograniczone starorzeczem Liwca, którego koryto odsunęło się z czasem na wschód. Wał od strony rzeki ma 10 m, od pozostałych stron - do 6 m wysokości5. Wał wewnętrzny jest w gorszym stanie ze względu na rolnicze użytkowanie grodziska. Wał zewnętrzny usypano na warstwie kulturowej z VII-VIII w. Gród był też broniony specjalną półką glinianą, usytuowaną między wałem zewnętrznym i fosą o szerokości 8 m. Fosa wewnętrzna miała szerokość 7 m i głębokość 2 m. Badania archeologiczne ujawniły oryginalny, nieznany dotychczas (1983 r.) sposób budowy wałów, ponadto ślady osadnictwa w pobliżu grodu z okresu od XI w. do początku XIII w. Z tym kompleksem osadniczym było związane cmentarzysko szkieletowe, z grobami w obudowie kamiennej (ta forma pochówku występuje tylko na Mazowszu)6. Aleksander Gieysztor pisze, że „panu [grodowemu] czerskiemu podporządkowano obszary aż po Liw, gdzie powstał [w XI w.] nader okazały gród (dziś Grodzisk)"7. Powierzchnia grodzisk mazowieckich mieści się na ogół między 0,13 i 0,8 ha. Grodziska duże - to około l,5 ha. W tej skali grodzisko leżące na południe od Liwu o powierzchni 5 ha, należy chyba ocenić jako bardzo, albo wyjątkowo duże. Na takim obszarze mogła zamieszkiwać lub chronić się znaczna liczba ludności, a gród mógł spełniać funkcje mazowieckiego ośrodka grodowego. Z uwagi na wielkość grodu, wchodziłby tu także w rachubę Grodzisk koło Mrozów, na południowy wschód od Kałuszyna, zajmujący również znaczną powierzchnię (ok. l,8 ha). Jednak odległość od Liwu oraz od Liwca jest zbyt duża - kilkadziesiąt kilometrów - aby uznać tę możliwość za bardziej prawdopodobną. Wspomnieć należy także grodzisko z XI-XII w. we wsi Wyłazy, na południowy wschód od Niwisk, o wymiarach 80 x 80 m, czyli ok. 0,64 ha, oraz we wsi Barchów k. Łochowa, o średnicy ok. 70 m9. Łącznie te cztery grody mogły być ogniwami systemu obronnego przed najazdami z północy, wschodu i południa, przychodzącymi od strony ziemi drohickiej, od połowy XI w. pogranicznej ziemi książąt ruskich, graniczącej z Mazowszem, czasem przyłączanej do władztwa mazowieckiego. Należy uzupełnić, że na południowy wschód od ziemi liwskiej, u źródeł Liwca i Krzny, znajdowało się również skupisko grodów z tego okresu: Krzesk, Grodzisk (gm. Zbuczyn), Krzymosze, Czołomyje i Klimy. Do tego zespołu zaliczono również Wyłazy w ziemi liwskiej10. Skupisko to leżało na pograniczu ziem drohickiej i łukowskiej, a zatem po dwu stronach granicy państwowej, która już we wczesnym średniowieczu mogła biec górnym Liwcem. Wróćmy jednak do liwskiego grodu. Pierwsza o nim pewna wiadomość pochodzi z 1355 r. z dokumentu księcia czerskiego Siemowita III, dotyczącego odnowienia hołdu lennego, złożonego przezeń na ręce Kazimierza Wielkiego. Wymieniono tam cztery grody księstwa: Czersk, Rawę, Gostynin i Liw. Był to obszar władztwa Siemowita in Trojdenowica w latach 1352-1355, czyli księstwa czerskiego, istniejącego obok księstwa warszawskiego Kazimierza Trojdenowica". Liw był zatem już wówczas, a zapewne i wcześniej - w pierwszej połowie XIV w. - liczącym się grodem książęcym, analogicznym do Czerska, Rawy i Gostynina. Decyzja o budowie zamku 6 km na północ od grodu liwskiego, w rejonie uczęszczanej przeprawy przez Liwiec i XIV-wiecznego ośrodka miejskiego, wynikała z nowych potrzeb rozwoju osadnictwa w tym rejonie w drugiej połowie XIV w. Prawdopodobnie poprzedziło ją stopniowe przemieszczanie się osadnictwa bliżej przeprawy i wyludnienie osad położonych w kompleksie grodziskim. Można tu się dopatrywać analogii do wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego Krzesk-Królowa Niwa, funkcjonującego od drugiej połowy VI w. do XIII w. włącznie. Badania archeologiczne (znacznie bogatsze niż w przypadku Grodziska podliwskiego) ujawniły ślady 26 osad przy-grodowych, przy czym okres rozkwitu przypadał na XI-XIII w.12 Według Kalagi ten zespół grodowy opuszczono w ciągu XIII w. w warunkach pokojowych, ze względu na wyeksploatowanie naturalnych zasobów środowiska, podnoszenie się wód gruntowych, a głównie na skutek rozpadu systemu organizacji grodowej i wykształcenia się organizmów miejskich. Z grodem liwskim mogło być podobnie. Pod koniec XIV w.13 lub w początkach XV w. przystąpiono do budowy w Liwie zamku. W latach dwudziestych XV w. prace prowadził murator (budowniczy) Nikłoś (Mikołaj), będący na służbie u księcia Janusza I, zarazem budowniczy zamku w Ciechanowie14. W 1429 r. nastąpiła przerwa w budowie spowodowana pożarem15, trwająca kilka lat, a ostatecznie prace zakończono prawdopodobnie przed 1450 r. Architektura, a zwłaszcza plan zamku przypomina zamek książęcy w Ciechanowie. Podstawa zamku była kwadratowa, o boku długości 33 m, z tym, że od strony miasta, w miejscu, gdzie obecnie stoi baszta, dobudowano bramę. Fundament i podmurówka miały ponad 2 m grubości i były zbudowane z otoczaków, zaś na nich wznosiły się mury z cegły gotyckiej o wysokości 4,7 m. Mury były zakończone blankowaniem, tzn. miały prostokątne wycięcia, służące do obrony. Żołnierze stali poniżej blankowania na chodniku, znajdującym się wewnątrz, wokół murów. Wewnątrz murów, od strony północnej i południowej, wymurowano dwa domy, zaś w narożniku południowo-wschodnim - spichlerz. W XVI w. zamek dwukrotnie rozbudowywano (prawdopodobnie za regentki Anny). Mury obronne podwyższono do wysokości 11,5 m, bramę przekształcono na basztę bramną. Do parterowego domu północnego dobudowano piętro. Mury zwieńczono murowanym gankiem straży. Druga rozbudowa nastąpiła już po 1526 r. Dojazd do zamku prowadził drogą nawodną przez bagna16. Zamek jest jedyną budowlą gotycką na wysoczyźnie siedleckiej.(…) ZAWADY (Zawady-Morzyno). Pow. - 12 wł. 1414-1425 wzmiankowani Paweł i Maciej. 1428 - Dorota córka Jakusza przekazuje swój dział mężowi Włościborowi. 1476 - Jan, Stanisław, jego brat Połubion, Mikołaj i syn Jakub oraz Paweł. 1484 - książę Konrad III sprzedał 17 łanów lasu i bagien zwanych Połomia i Rakowe (Rekowe?) Łąki. Na tym miejscu powstaje wieś Ostasze-Połomia, która później - według Szczechury - włączyła się do Zawad. 1558 - Paweł Zawadzki z żoną Krystyną, córką zm. Wojciecha z Połazia-Rąbieży. 1589 - Marcin i Łukasz, synowie Andrzeja. 1827 - 23 domy, 210 mieszkańców. 1879 - 840 mórg = 504 ha. 1974 - 55 domów.” Leszek Zalewski „Ziemia Liwska”, Wydawnictwo Naukowe Scholar ,„Choć księstwo mazowieckie do l 526 r. było odrębnym i niepodległym państwem, w kwestiach prawnych w dużej mierze wzorowało się na przepisach obowiązujących w dzielnicach wielkopolskiej i małopolskiej. Wynikało to zapewne ze wspólnego prawa zwyczajowego czasów Polski sprzed podziału dzielnicowego (1138 r.). Szlachectwo mazowieckie zatem dziedziczyło się po ojcu, zaś pochodzenie społeczne matki nie wpływało w żaden sposób na status jej dzieci. Osoba dowodząca swego szlachectwa przed sądem mazowieckim winna była przyprowadzić sześciu świadków - „mężów znaczniejszych i starszych", z czego dwóch musiało pochodzić z rodu (herbu) ojczystego, a czterech pozostałych z dwóch herbów obcych („Starodawnego Prawa Polskiego Pomniki", 1.1, s. 274). Na Mazowszu, w odróżnieniu od innych dzielnic, istniało silne zróżnicowanie społeczne i majątkowe w obrębie stanu szlacheckiego. Obok niewielkiej grupy możnych feudałów, posiadających rozległe włości, żyła szeroka rzesza drobnej szlachty, która uzyskała od książąt mazowieckich rozliczne przywileje prawne i nadania puszcz do karczunku (zwłaszcza w północnej i wschodniej części Mazowsza) w zamian za posługę wojenną. Te drobne rycerstwo najczęściej należące do rodów heraldycznych Bolestów, Pobogów, Lubiczów, Ślepowronów, Grabiów, Ślasów, Dąbrowów, Junoszów, Modzelów, Cholewów, Prusów, Kościeszów, Konopków. Jasionów, Bończów, Jeziorów, Lądów, Szeligów, Morów, Wściekliców, Ostojów, Pierzchałów, Cwalinów, Pomianów, Żebrów, Trzasków, Za grobów i Suchych Komnatów - miało w przyszłości dać początek około l.5OO rodom mazowieckim, o nazwiskach odmiejscowych (powstałych od gniazd rodowych). Tak więc szlachta w Czaplicach wzięła nazwisko Czaplicki, w Kołakach - Kołakowski, w Purzycach - Purzycki, w Romanach - Roman, w Trzaskach - Trzaska, w Kempistych - Kempisty, w Budnych - Budny, itd. To zróżnicowanie majątkowe jest widoczne już w dawnych prawach mazowieckich, które rozróżniają dwie kategorie szlachectwa. Co prawda, w najstarszym znanym statucie sochaczewskim z 1377 r., każdy szlachcic jest określony terminem miles, ale począwszy od statutu zakroczymskiego z 139O r. pojawia się rozróżnienie na nobilis i miles. Za zamordowanie, pobicie lub zranienie nobilisa, należącego do wyższej warstwy urzędniczo-możnowładczej, prawo przewidywało wyższe kary pieniężne. W 11 jednak połowie XV wieku, pod wpływem prądów myślowych płynących z Polski, to rozróżnienie w prawie powoli zanika i cała szlachta mazowiecka określana jest terminem nobili (Karol Dunin „Mazowieckie prawo", Warszawa 188O, S.72-79). Jednakże po inkorporacji Mazowsza do Korony Polskiej w l 526 r., kancelaria skarbowa sporządzając spisy podatkowe - dokonuje ponownego podziału miejscowej szlachty na dwie kategorie, choć oczywiście kategorie istniejące tylko i wyłącznie w świetle prawa podatkowego. Mianowicie na szlachtę posiadającą poddanych (zamożną) i szlachtę uprawiającą własnoręcznie swe zagony (ubogą). Ten zwyczaj jest obecny we wszystkich spisach podatkowych XVI wieku (AGAD, zespół Archiwum Skarbu Koronnego). W spisach podatkowych pogłównego z lat 1662-1676 na Mazowszu widzimy nie dwie, lecz już 6 kategorii szlacheckich. W obrębie posesjonatów (szlachty posiadającej ziemię na prawie dziedzictwa, zastawu lub dzierżawy) mamy 3 kategorie - magnifici (wąska grupa dygnitarzy, np. Krasińscy, Po-doscy), generosi (właściciele folwarków) i nobili (drobna szlachta najczęściej niemająca poddanych chłopów). Nieposesjonaci dzielą się na factori (zarządcy i ekonomowie w folwarkach zamożnej szlachty), famuli (służący na dworach zamożnej szlachty) i zupełny margines społeczny - inquilini (komornicy żyjący kątem w domach drobnej szlachty). Na przykład w 1676 r. warstwa nobili w ziemi ciechanowskiej stanowiła aż 85,5 l % stanu szlacheckiego, podczas gdy warstwa generosi jedynie 6,44%. Stan szlachecki tej ziemi liczył wówczas 4.784 „głowy" powyżej l O roku życia. Podobne wyniki można zaobserwować dla ziem różańskiej, łomżyńskiej, wiskiej, za kroczymskiej, nurskiej, czy liwskiej. W pozostałych ziemiach znacznie większy udział ma warstwa generosi (AGAD, zespół Archiwum Skarbu Koronnego, także Biblioteka Narodowa, mikrofilm I 856). Ten podział społeczny odnotowują także akta sądowe (ziemskie i grodzkie) mazowieckie oraz metryki parafialne, przy czym przed nazwiskami nieposesjonatów pojawia się tytuł nobilis. Stan taki trwał aż do końca I Rzeczypospolitej. Z tym, ze w okresie Sejmu Czteroletniego język polski zastąpił na stałe łacinę w aktach sądowych - przed nazwiskami szlachty ugruntowały się, znane już wcześniej, tytuły Jaśnie Wielmożny, Wielmożny, Urodzony, sporadycznie Szlachetny (AGAD, zespół akta ziemskie i grodzkie mazowieckie) W l 795 r. Mazowsze zostało podzielone pomiędzy Prusy (część północna aż po Warszawę) i Austrię (część południowa). Ustawodawcy zaborczy przywrócili dawną łacińską tytulaturę szlachty w aktach sądowych, hipotecznych i metrykalnych. W zaborze pruskim przed nazwiskami szlachty mazowieckiej, tak zamożnej, jak i ubogiej, pojawiło się „von". Utworzone w latach l 8O8-1810 Księstwo Warszawskie objęło swymi granicami całe Mazowsze. Na mocy Kodeksu Napoleona polski stał się językiem urzędowym. Sądy, hipoteki, notariaty oraz nowoutworzone urzędy stanu cywilnego i księgi ludności stałej powróciły do terminologii z czasów końca l Rzeczypospolitej. Z tą jednak uwagą, że nowe prawo podzieliło społeczeństwo na cztery kategorie w zależności od zamożności. Szlachta mazowiecka ze względu na swe zróżnicowanie majątkowe została po części zaliczona do każdej z kategorii. W praktyce jednakże szlachcic z nizin społecznych, zajmujący się np. żebractwem, czy zamieszkały w przykościelnym przytułku dla ubogich, miał w dokumentach przed swym nazwiskiem tytuł szlachetnego. Natomiast do grona wielmożnych zaliczano oficerów, kapitalistów, fabrykantów, kupców, bogatych mieszczan posiadających ziemskie nieruchomości, lekarzy, aptekarzy i artystów, choćby szlachtą wcale nie byli. Stąd często w tym okresie pojawiają się problemy z interpretacją dokumentów. Pewną pomocą, jest fakt, że w metrykaliach podawano zawody osób wymienionych w ich treści. Drobną szlachtę mazowiecką określano jako: dziedzice (lub zastawnicy lub dzierżawcy) części szlacheckich, dziedzice cząstkowi, szlachetni gospodarze, szlachta rolna itp. Utworzone w 18 15 r. Królestwo Polskie rządziło się zrazu prawami Księstwa Warszawskiego. W 1825 r. został uchwalony Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego, stanowiący w istocie korektę Kodeksu Napoleona, a obowiązujący na ziemiach mazowieckich aż do 1946 r. Wiatach l 844-1 848, na wniosek namiestnika Paskiewicza oraz cara Mikołaja l, władze Królestwa Polskiego wydały polecenie, aby w dokumentach zaprzestano używania przed nazwiskami tytułów określających pochodzenie społeczne, zwłaszcza szlacheckie. Kwestią szlachectwa miała się zająć Heroldia Królestwa Polskiego, powołana w 1836 r. wedle rosyjskich wzorców, a mająca na celu przekształcenie buntowniczej polskiej szlachty w wiernopoddańczą rosyjską (Halina Chamerska „Drobna szlachta w Królestwie Polskim (1832-1864), Warszawa l 974, s. l O). Heroldia funkcjonowała na terenie Królestwa Polskiego aż do 1861 r. w latach 1861 -1868 Rada Stanu w Warszawie rozpatrywała sprawy zaległe. Od 187O r. instytucja ta działała ponownie w Sankt Petersburgu. Ostatnią pozytywną decyzję wydała w grudniu 1916 r. Była to dziwna instytucja oparta na drakońskiej ustawie „Prawo o szlachectwie" z 1836 r., częściowo zliberalizowanej w 1839 r. Wymagała ona, aby szlachta zamieszkała na terenie Królestwa Polskiego potwierdziła swe prawa, dowodząc przy pomocy wypisów z metryk parafialnych i ksiąg sądowych, że wywodzi się w prostej linii męskiej od przodka, który przed l 795 r. posiadał całą wieś, był urzędnikiem lub kawalerem orderu. Były to kryteria, których rzesze ubogiej drobnej szlachty mazowieckiej spełnić nie mogły. Pomimo to rzesze te podjęły nierówną walkę z Heroldią. Wedle niepełnych danych, Heroldia w latach 1839-1861 odrzuciła 847 podań z obszaru tylko guberni płockiej (obejmującej drobnoszlacheckie północne Mazowsze) (AGAD, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Duchownych, sygn.7 l l 2 71 17]. Wiele osób nie rezygnowało za pierwszym nieudanym podejściem, lecz składało ponownie papiery ze zmienionym rodowodem, odpowiadającym wymogom ustawy. W ten oto sposób stworzono tysiące fałszywych genealogii, które potem trafiły na karty bardzo popularnych herbarzy Bonieckiego i Uruskiego. A skoro nie dbano o poprawność genealogii, tym bardziej lekceważono zasady heraldyki i przynależności poszczególnych rodów do właściwych herbów. Pamiątką po tamtych czasach zostały przechowywane po dziś dzień po domach drobnoszlacheckich północnego Mazowsza barwne i efektowne dyplomy z napisem „Heroldya Królestwa Polskiego" albo tylko szarobure i niepozorne „swiditielstwa" przysyłane po 187O r. z Sankt Petersburga. W okresie po l 84O r. kancelarie parafialne, hipoteczne, notarialne i sądowe w stosunku do osób wylegitymowanych mogły swobodnie określać je szlachtą. Nawet pojawiają się stwierdzenia, że stawił się do akt szlachcic wylegitymowany wraz z podaniem nazwy jego herbu, zatwierdzonego przed Heroldię. Tym, którzy toczyli batalie z Heroldią lub w ogóle nie podejmowali prób legitymacji - proboszczowie zapisywali jak dawniej pochodzenie społeczne przy okazji ich zawodów.”(…) Adam A. Pszczółkowski SZLACHECTWO NA MAZOWSZU, VERBUM NOBILE, pismo środowiska szlacheckiego, nr 17/2008.

Zdjęcia i skany

Archiwum zdjec rodzinnych

Członkowie rodziny Roguski

Czlonkowie rodziny, poszczegolne linje dzisiejsze i wygasle po mieczu.

Spokrewnione linje Ostoi

Spokrewnione rodziny tej samej linii Ostoi ktore przybraly inne nazwiska