Marchocki Jerzy-Ignacy dux et redux

Z Ostoya
Wersja z dnia 22:51, 15 maj 2014 autorstwa Magdalena (dyskusja | edycje) (Utworzył nową stronę „'''Marchocki (Redux Marchocki) Jerzy Ignacy i Ścibor h.Ostoja''' - (1755-1827), słynny podolski oryginał, inicjator reform gospodarczo-społecznych ...”)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Marchocki (Redux Marchocki) Jerzy Ignacy i Ścibor h.Ostoja - (1755-1827), słynny podolski oryginał, inicjator reform gospodarczo-społecznych i religijnych w tzw. Państwie Mińkowieckim.

Ur. w Tarnorudzie na Podolu, był synem Michała, pisarza prowentowego klucza Tarnoruda i (należącego do Czartoryskich), cześnika bracławskiego, i jego drugiej żony Katarzyny z Michałowskich. Wcześnie straciwszy ojca, pozostawał pod opieką stryja Wojciecha, późniejszego kasztelana sanockiego. Początkowo uczył się w Tarnorudzie u wikarego w szpitalu , potem u pijarów w Złoczowie i u jezuitów we Lwowie. Stryj kierował go do stanu duchownego, a gdy Jerzy-Ignacy temu się oparł, rozkazał mu zaciągnąć się do wojska pruskiego, w którym służył lat kilka.

Po powrocie do kraju Jerzy-Ignacy Marchocki , w randze kapitana, służył w regimencie pieszym buławy polnej kor. , stacjonującym w Kamieńcu. Szybko popadł w konflikt z otoczeniem,które szokował swymi poglądami «wolterowicza». Doszło też do starcia z komendantem twierdzy gen. J . Wittem na tle «komeraży niewieścich)).

Jerzy-Ignacy Marchocki podał się do dymisji i przeniósł do Warszawy, gdzie utrzymywał się z lekcji muzyki. W r. 1783 był już żonaty z jedną ze swych uczennic, Hewą (jak ją nazywał) z Ruffów, «patrycjuszką rzymską», faktycznie córką cukiernika królewskiego, Włocha z pochodzenia. Jeszcze za życia stryja ['[Wojciecha Marchockiego]]' wszczął z nim w r. 1787 spór o udział w spadku, a po śmierci kasztelana (1788) z użyciem siły zajął jego główną posiadłość – klucz mińkowiecki, liczący ok. 8000 mórg urodzajnej ziemi i ok. 4000 mórg lasu, a zamieszkały przez ok. 4200 osób osiadłych w miasteczku i 18 wsiach. Zaspokoiwszy pretensje kasztelanowej i rodzeństwa, zamieszkał w r . 1790 na stałe w dobrach mińkowieckich.

W okresie Sejmu Czteroletniego deklarował antymagnackie stanowisko. Wspominał o jakichś, utrzymanych w tym duchu, swoich «mowach, piśmie i satyrze». Na Uchwałę sejmową o prawie dla miast zareagował ogłoszeniem 29 X11 1791 Prawa miasta Mińkowiec (b. m .i r., prawdopodobnie wydanym już we własnej drukarni), w którym ustanowił samorząd miejski, zrównał w prawach dysydentów z katolikami, przyznał szerokie uprawnienia dla śydów, zastąpił pańszczyznę i daniny w naturze czynszem pieniężnym.

W t. r . został komisarzem cywilno-wojskowym pow. kamienieckiego i na tym stanowisku opracował oryginalny projekt powszechnego spisu ludności. Konstytucję 3 Maja nazwał płodem niewczesnym. Naśmiewał się z pomysłu zbudowania kościoła Opatrzności, znajdując, iż «należałoby pierw zmurować kaplicę Uwadze i Refleksji poświęconą». Przystąpił do Targowicy i był konsyliarzem konfederacji woj. podolskiego, ale wkrótce (10 I 1793) został zapozwany przed sąd pod zarzutem «nagrażania» rewolucją francuską i szkalowania Targowicy na kontraktach dubieńskich.

Uciekłszy z Dubna do swych dóbr,Jerzy-Ignacy Marchocki w obliczu inwazji pruskiej przesłał Szczęsnemu Potockiemu zapewne szyderczy (choć bra- no go na serio) projekt pospolitego ruszenia, w którym przewidywał spalenie wszystkich miast i wsi oraz wysłanie na rzeź starców, kobiet i dzieci, by porwać mężów do walki. Po drugim rozbiorze Jerzy-Ignacy Marchocki stawszy się poddanym rosyjskim, w stosunku do władzy carskiej deklarował i zachował lojalizm. Często natomiast popadał w konflikty z lokalnymi czynnikami administracyjnymi, kościelnymi i wojskowymi, energicznie sprzeciwiając się ingerowaniu w wewnętrzne sprawy swojego «państwa». W czasie któregoś ze swych pobytów za granicą (poza służbą w armii pruskiej parokrotnie wyjeżdżał z żoną na kurację do Austrii, Saksonii i Szwajcarii)

Jerzy-Ignacy Marchocki zwiedził kolonie herrnhuterów (odłam braci morawskich) w Saksonii. Zachwycał się ich surową obyczajowością, organizacją pracy w manufakturach, zracjonalizowaniem religii i poboŜnością. Przykład Herrnhutu, połączony ze swoistym synkretyzmem religijnym