Historia rodzin Raczko

Z Ostoya
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.

English flag.png

Ostoja tarcza korona1.jpg

Raczko - stare rodziny rycerskie bojarów litewskich, od II poł. XV wieku szlachta w Wielkim Księstwie Litewskim, dla Rzeczpospolitej Obojga Narodów wielce zasłużona. Od I poł. XVI wieku znana na Żmudzi rodzina szlachecka pieczętująca się herbem Ostoja, początkowo na ziemi wiłkomirskiej, a następnie na wileńszczyźnie i ziemi oszmiańskiej.

Średniowiecze

Wg. opracowań historyków A. Bonieckiego z 1883 r., St. Mleczko z 1912 r., Wł. Semkowicza z 1926 r. i J. Glinki z 1960 r.:

Król Zygmunt potwierdził w 1507 r. Mikołajowi Michnowiczowi Raczkowiczowi herbu Łabędź, pisarzowi łacińskiemu i namiestnikowi szwoleńskiemu akt, którym ojciec jego nabył różne ziemie w powiecie krzemienieckim. Tenże Mikołaj, sekretarz królewski i namiestnik szwoleński, otrzymał od króla Zygmunta w 1508 roku dwudziestu służebnych ludzi. W 1515 r. był Mikołaj także marszałkiem królewskim. W 1514 r. on i brat jego, Stanisław, otrzymali puszczę grodzieńską. Mikołaj był wnukiem Raczko Tabutowicza z rodu bojara Klausucia z Wawierki.

Piotr Strocewicz Raczko z Połonki herbu Zaręba, starosta bielski od r. 1447, a Rafał Saczkowicz Raczko z Puczyc herbu Gozdawa, sędzia ziemski bielski w r. 1470 i starosta mielnicki od r. 1484. Synowie Rafała: Bartłomiej, kanonik katedralny wileński w r. 1493, Paweł na Ruskowie, wojski ziemi bielskiej w r. 1511, Jerzy na Puczycach i Turośni, sędzia ziemski bielski w r. 1514-33 i sekretarz Zygmunta Starego I w r. 1533, Jan na Kibortyszkach, Podubisach i Ugianach w Żmudzi.

Wg Stryjkowskiego Jerzy Raczko, sędzia ziemski bielski, założyciel Turośni, rycerz zacny w r. 1506 pod Kleckiem „dzielności dokazował” walcząc z Tatarami przy boku Jana Radziwiłła.

W spisie wojska WKL w 1528 r. poza Jerzym (126 woj.), Pawłem (124 woj.) z pow. mielnickiego i bielskiego na Podlasiu oraz Janem (243 woj.) z ejragolskiego na Żmudzi, synami Rafała, występują jeszcze Raczkowicze: Januszko (50 woj.) z Miemiżek na wileńszczyźnie, Michał (88 woj.) i jego syn Stanisław (11 woj.) z Ejszyszek w pow. lidzkim oraz Dobko (240 woj.) z Wielony na Żmudzi, a także Raczkiewcze lub Raczewicze: Jakub (272 woj.) z Patumszyszek ze Żmudzi, Marcin (85 woj.) z Wysokiego Dworu k/Troków i Mis z lidzkiego w woj. wileńskim, o potomkach których niewiele wiadomo. Można założyć, że Dobko i Jakub, którzy żyli na Żmudzi, byli spokrewnieni z Piotrem Strocewiczem, ale Marcin, Michał i Mis byli z innej nieznanej rodziny Raczkowiczów być może herbu Ostoja.

Synowie Jerzego z Puczyc nie pozostawili potomków męskich i ta linia rodziny wymarła w XVI wieku. Potomkowie Pawła z Ruskowa stanowią gałąź podlaską rodziny Raczko herbu Gozdawa, która po Unii Lubelskiej znalazła się na terytorium Korony Królestwa Polskiego, a potomkowie Jana z Kibortyszek - gałąź żmudzko-litewską w WKL.

Pierwszym znanym Raczko herbu Ostoja wg. Mleczki był Masio (Mis?) z wiłkomirskiego, wiadomo, że rodziny Raczko z wywodzące się z wiłkomirskiego kilkakrotnie udowodniły szlachectwo herbu Ostoja.

Pierwsze znalezione dokumenty w których występuje nazwisko Raczko dotyczą:

- w zbiorach I. Kapicy-Milewskiego (Kapicjana) znajduje się akt odnowienia fundacji pierwszego kościoła w Ruskowie w XV wieku przez ww. Rafała Saczkowicza z żoną i synami, wg akt Konsystorza Janowskiego jest to dokument z 1473 r.,

- w zbiorach Archiwum Głównego w Warszawie znajduje się dokument z pieczęcią Jerzego Raczko z Puczyc herbu Gozdawa z 1530 r.,

- w księdze chrztów parafii Dmosin (powiat Brzeziny) znajduje się akt chrztu w 1603 r. Katarzyny, córki nieznanego historykom Aleksego Raczki i jego żony Agnieszki, a w parafii pińczowskiej - akt ślubu w 1609 r. Tomasza, syna również nieznanego Mateusza, ale obaj prawdopodobnie wywodzili się z gałęzi podlaskiej herbu Gozdawa.

Od Wazy do Poniatowskiego

W następnych wiekach członkowie rodzin Raczko pełnili różne funkcje państwowe, a kilku z gałęzi podlaskiej było posłami na sejmach elekcyjnych Rzeczypospolitej Obojga Narodów i byli elektorami: Władysława IV, Stanisława Leszczyńskiego, Augusta II i Stanisława Augusta. Ponadto jest informacja, że pieczęć Stanisława Raczko z Puczyc znajdowała się przy akcie Unii Lubelskiej, chociaż w treści aktu nie jest on wymieniony. Z gałęzi żmudzko-litewskiej posłami ziemi żmudzkiej był Władysław, elektor Michała Korybuta Wiśniowieckiego, a Jakub Raczko i jego ojciec Antoni byli posłami sejmu konwokacyjnego w 1764 r., zwołanego przed sejmem elekcyjnym.

Ponadto wiadomo, że Szymon Raczko w 1627 r. razem ze stryjami Krzysztofem i Pawłem uczestniczył w sejmiku, w wyborach delegatów do sądu głównego wiłkomirskiego. Na tym sejmiku potwierdzono szlachectwo jemu i jego rodzinie.

Zapisani do ksiąg szlacheckich w XVIII/XIX/XX stuleciu

Znane są trzy wywody dwóch linii rodziny szlacheckiej herbu Ostoja (w tym o jednej pisze także Uruski), które podają jako pierwszych znanych przodków rodziny: Jana Raczko z Miszczyny w ziemi wiłkomirskiej z I poł. XVI w. oraz Szymona (Siemiona) Raczko także z ziemi wiłkomirskiej z II poł. XVI w. Wg. Błaszczyka w XVII w. znana jest rodzina Raczko która mieszkała w Raczkunach w pow. wilkiskim. Prawdopodobnie byli to potomkowie Piotra oraz jego synów: Błażeja, Krzysztofa, Mikołaja i Pawła. Syn ww. Mikołaja Raczko - Szymon (Siemion) oraz jego syn Krzysztof mieli potwierdzone szlachectwo herbu Ostoja w 1636 r. W guberni wileńskiej wywody szlachectwa herbu Ostoja osób o nazwisku Raczko: Ignacy z Radziejowszczyzny z synami Marcinem i Dominikiem oraz jego brat Wincenty, synowie Jakuba, wnukowie Jerzego z Chorążyc, prawnukowie Szymona - potwierdzenie szlachectwa w 1804 r., Ignacy Bonifacy, Kazimierz i Wincenty z Golginiszek, synowie Antoniego, wnukowie Andrzeja z oszmiańskiego - potw. szl. w 1800, 1849 i 1850 r., a także po Macieju synowie Wincenty i Antoni z olickiego z synami Ignacym, Kajetanem, Leonardem i Michałem z olickiego - potw. szl. w 1851 r. W guberni kowieńskiej natomiast: potomstwo Stanisława, Jana, Macieja z Rukujży i Józefa z Powieża, synów Kazimierza, wnuków Andrzeja, prawnuków Adama Wojciecha Raczko z Miszczyny - potw. szl. w 1795 i 1856 r. (obok skany wywodów szlachectwa). Potomkowie Andrzeja Raczko z oszmiańskiego jeszcze w XIX w. żyli także na ziemi kowieńskiej, szawelskiej i wileńskiej. Znana jest także rodzina potomków ww. Andrzeja i jego wnuka Ignacego Bonifacego, którego potomkowie mieszkali jeszcze na przełomie XIX/XX w. w zaborze rosyjskim na ziemi oszmiańskiej, a w XX w. znaleźli się częściowo w II-giej RP. Jest także znana rodzina Stanisława (Stanley'a) Raczko z Janowa w pow. oszmiańskim, który wyemigrował do USA. Rodziny szlacheckie z oszmiańskiego prawdopodobnie były herbu Ostoja

W guberni wileńskiej prawdopodobnie herbu Ostoja: Wincenty z Okmieniszek z synami Aleksandrem, Janem, Franciszkiem i Konstantym (potwierdzenie szlachectwa w 1800 i 1850), a także Andrzej z pow. oszmiańskiego z synami Antonim, Ławrinem i Matwiejem (potwierdzenie szlachectwa w 1851).

W guberni witebskiej (herbu nieznanego): Edward, Napoleon, Józef i Władysław ze Stelmak, synowie Franciszka Dominika, syna Dominika z drysskiego, wnuka Onufrego, prawnuka Wasyla z połockiego(potwierdzenie szlachectwa w 1870 i 1905).

Wielokrotnie także inne osoby z rodzin Raczko mają podane w spisach szlachty informację o potwierdzeniu szlachectwa.

Teoria pochodzenia rodziny Raczko

Rodzina Raczko od połowy XV do początków XVIII wieku została opisana przez Stanisława Mleczko w jego pracy z 1912 r.: „Mleczko, Raczko, Saczko i Łyczko. Przyczynek do kwestyi ustalania się nazwisk szlacheckich w XV wieku”. O etymologii tych nazwisk pisze on, że powstały one najprawdopodobniej od imion zwykłych i Raczko to jest przezwisko od imienia Rafał (Rafael). W świetle powyższego trzeba przyjąć, że mogły być różne rodziny Raczko nie spokrewnione między sobą.

Praprzodkiem jednej z rodzin Raczko w linii męskiej oraz innych w wyniku związków małżeńskich był bojar litewski Klausuć, właściciel Wawerki, obecnie w pow. lidzkim na Białorusi. Jego potomkiem był Raczko Tabutowicz, współwłaściciel Wawerki i Puszczy Białej, założyciel Białego Stoku na terenach będących królewszczyzną. Jego synowie założyli Bakałarzewo i Rowspudę Raczkowską, która później zmieniła nazwę na Raczki. Jego prawnuczką była Marianna Raczko-Mosalska, której mężem był mężu Hrehoryk Afanasowicz Mosalski herbu Ostoja. Ich dzieci wg. historyków używały nazwiska Raczko Mosalski. Tylko jeden z potomków Raczko Tabutowicza, Januszko Raczko (Bakałarz), miał potomków w linii męskiej, którzy żyli w okolicach ww. Wawerki i żyją tam dotychczas, byli repatriowani do Polski lub przenieśli się do Rosji i np. RFN.

Korzeni z których wywodzi się kolejna rodzina Raczko należy szukać także wśród przodków bojara litewskiego Ginejta (Ginetha) Koncewicza herbu Zaręba, który wg Jana Długosza został z innymi wybrany przez wielkiego księcia litewskiego Witołda do uczestnictwa w herbach szlacheckich królestwa Polskiego i został przyjęty do rodu Zarębów przez szlachcica polskiego Marcina z Kalinowej. Z tej rodziny wywodził się Piotr Raczko lub Raczkowicz z Połonki.

Pochodzenie większości żyjących osób z rodziny Raczko można ustalić na podstawie przeprowadzonych testów DNA, które w większości wykazały haplogroup R1a1a, taki jak mają rodziny: Błociszewski, Danielewicz, Rylski, Solecki. Są to potomkowie Raczko Saczkowicza z Puczyc na Podlasiu herbu Gozdawa od których powstała także litewska linia Jana Raczko z Kibortyszek. Potomkowie linii podlaskiej i litewskiej żyją przede wszystkim w Polsce, zwłaszcza w Warszawie i na Mazowszu.

Wyniki testów DNA trzech osób których przodkowie prawdopodobnie pieczętowali się herbem Ostoja wykazały haplogroup N1c1. Znane są wywody szlachectwa Raczko herbu Ostoja z wiłkomirskiego i wileńskiego, ale nie ma informacji i żyjących potomkach. Osoby testowane pochodziły z tych samych regionów i chociaż nie jest to potwierdzone są prawdopodobnie z nimi spokrewnione. Kolejna osoba wywodząca się z oszmiańskiego przeprowadziła test DNA, który wykazał jednak haplogroup I2a2.

Wiadomo, że było kilka linii jednej z rodzin Raczko, która należała do rodu Ostoja. Wiadomo o nich, że od XVI wieku żyli na terenach WKL, na ziemi oszmiańskiej, wiłkomirskiej, wileńskiej i trockiej. Potomkowie tej linii rodziny Raczko mieszkają w Polsce, ale także w USA. Z ziemi wiłkomirskiej wywodzą się synowie Masia: Piotr Raczko i jego wnuk Siemion, który udowodnił szlachectwo w 1619 r., a ponadto razem ze stryjami uczestniczył w sejmiku ziemi wiłkomirskiej w 1627 r., gdzie to szlachectwo potwierdzono jemu i jego rodzinie. Synowie jego potomka Jakuba z ziemi wileńskiej: Wincenty, Tomasz i Ignacy potwierdzili szlachectwo herbu Ostoja w 1804 r. Także z ziemi wiłkomirskiej wywodził się prawdopodobnie drugi syn Masia, Jan Raczko i jego syn Adam Wojciech z Miszczyny lub Bukoni z wiłkomirskiego (wzm. 1614 r.). W 1795 r. zostało potwierdzone szlachectwo rodziny jego potomka Kazimierza, który wg Uruskiego razem z przodkami i potomkami był wpisany także do ksiąg szlachty w 1856 r. Wiadomo, ze na wileńszczyźnie mieszkali potomkowie Stefana: Jerzy, Maciej i Antoni, a także Wincentego: Aleksander, Jan, Franciszek i Konstanty. Na ziemi oszmiańskiej, m.in. w Golgieniszkach i Ożobiele, żyli potomkowie Andrzeja Raczko, prawdopodobnie też potomkowie Masia, którzy wg przekazu rodzinnego byli szlachtą herbu Ostoja. Na podstawie znanych wyników testów DNA wiadomo, że rodzina Raczko herbu Ostoja wywodziła się z Bałtów.

Brak jest więc potwierdzenia, że potomkowie Jana i jego syna Jana Janowicza z Kibortyszek zmienili herb Gozdawa na Ostoja. Na pewno nie byli oni spokrewnieni z potomkami ww. Andrzeja z oszmiańskiego i Wincentego z wileńszczyzny.

Znane są także osoby z haplogroup R1a1, ale z innym SNP, co wyklucza ich pokrewieństwo z ww. Mieszkają oni w Białorusi i Rosji. Jest wysoce prawdopodobne, że są to potomkowie ww. Piotra Raczko/Raczkowicza Strocewicza z Połonki.

Natomiast haplogroup N1c1 przetestowanych kolejnych Raczko jest zgodny z haplogroup rodów Proto-Rurykowiczów, w tym także Dorszprungowiczów (z II dynastii WKL), chociaż ewentualne pokrewieństwo mogło mieć miejsce w czasach przedhistorycznych. Są to potomkowie ww. Raczko Tabutowicza z Wawerki herbu Łabędź. Na ziemi lidzkiej oraz po repatriacji do Polsce żyją także potomkowie tej rodziny.

Dalsze testy DNA w toku. Szczegóły na:

http://www.familytreedna.com/public/Ostoja%20Clan/default.aspx?section=ysnp

Więcej o rodzinach Raczko w witrynie:

http://raczko.com.pl/index.php?title=Strona_g%C5%82%C3%B3wna

Zacne postacie w rodzinach Raczko do III rozbioru Polski

Rycerz Ostoja rys R Boguslawski copy.jpg
  • Raczko Tabutowicz z Wawierki - otrzymał książęce nadanie puszczy nad rzeka Białą w 1437 r., wybudował dwór Biały Stok od którego powstał Białystok
  • Paweł Raczko z Ruskowa - wojski bielski, 1511-24, dworzanin królewski (1523-1528); uczestniczył w spisie wojska WKL w 1528 r.
  • Jerzy Raczko z Puczyc - sędzia ziemski bielski, 1514-33, dworzanin królewski (1523-1528); uczestniczył w spisie wojska WKL w 1528 r.

Majątki ziemskie rodzin Raczko

Witryna rodzin Raczko

http://raczko.com.pl/index.php?title=Strona_g%C5%82%C3%B3wna

Źródło: „https://ostoya.org/wiki/index.php?title=Historia_rodzin_Raczko&oldid=12439”