Historia rodziny Lniskich

Lniski – polska szlachta, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja Pruska oraz herbem Ostoja¹, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców), wywodząca się z miejscowości Lniska koło Gdańska. W tym miejscu należy wspomnieć, że istniała też inna rodzina Lniskich pieczętująca się herbem własnym (niespokrewniona z Ostojami Lniskimi), powiązana z pruskim rodem Stangów, biorąca nazwisko od wsi Lniska (obecnie Wielkie Lniska i Małe Lniska w gminie Grudziądz) w ziemi chełmińskiej².

Pochodzenie rodziny Ostoja-Lniskich

Lniscy pieczętowali się herbem Ostoja Pruska. Z czasem zaczęli używać herbu Ostoja bez odmiany i posługiwać się nim przed nazwiskiem w formie – "Ostoja-Lniscy". Lniscy byli wspólnego pochodzenia ze Skrzeszewskimi ze Skrzeszewa. Obie rodziny najpewniej wywodzą się od Henryka Scholtze (Skrzeszewscy nosili przydomek Sultzen), który w roku 1349 wszedł w posiadanie Skrzeszewa z nadania krzyżackiego. Lniscy należeli do najzamożniejszych rodzin kaszubskich, posiadali kilka wsi w powiatach: mirachowskim, tczewskim i świeckim³.

Według dra Bartosza Drzewieckiego, Lniscy herbu Ostoja Pruska pochodzili z ziemi chełmińskiej, gdzie dobra posiadali najprawdopodobniej już w średniowieczu. Stamtąd mieli przenieść się na pomorze. W XVII wieku już nie posiadali majątków w dawnym województwie chełmińskim⁴.

Znani przedstawiciele rodziny Lniskich

• Jan Lniski (zm. po 1629) – ławnik tczewski.
• Samuel Lniski (zm. ok. 1680) – sędzia ziemski świecki.
• Adam Lniski (zm. po 1696) – chorąży mirachowski, poseł na sejm (1696).
• Jan Lniski (zm. 1698) – ławnik mirachowski, sędzia ziemski mirachowski.
• Samuel Lniski (zm. po 1701) – ksiądz, proboszcz kowalowicki i lubiński.
• Stanisław Lniski (1665–1722) – ksiądz, zakonnik SJ, misjonarz w Jabłonowie, Kobryniu, Jurowicach, Turowie oraz Białej Cerkwi, prefekt szkół w Owruczu, superior w Owruczu.
• Jan Lniski (zm. 1730) – ławnik mirachowski, dziedzic Brodnicy i Lubieszyna.
• Ignacy Lniski (zm. po 1772) – wiceregent pomorski.
• Konstancja z Lniskich Wybicka (1696–1775) – matka Józefa Wybickiego, autora Pieśni Legionów Polskich we Włoszech – hymnu Polski.
• Michał Władysław Lniski (zm. 1777) – podwojewodzi pomorski, ławnik tczewski, członek Generalności konfederacji barskiej, marszałek pomorski konfederacji barskiej.
• Jadwiga z Lniskich Szadkowska (zm. po 1788) – łowczyna przedecka.
• Paweł Hilary Ostoja-Lniski (zm. po 1790) – podwojewodzi pomorski, wylegitymowany ze szlachectwa w Wydziale Stanów galicyjskich, dziedzic dóbr Korzeniów i Nagorzyn.
• Ignacy Lniski (zm. 1794) – ksiądz, archidiakon kruszwicki i proboszcz lęborski, kanonik włocławski, archidiakon pomorski.
• Antoni Lniski (zm. po 1805) – ławnik mirachowski, sędzia mirachowski, dziedzic Brodnicy.
• Jan Antoni Lniski (zm. po 1842) – wylegitymował się ze szlachectwa w Królestwie Polskim. Z linii brodnickiej (wnuk Antoniego, dziedzica Brodnicy).
• Leopold Lniski (zm. po 1877) – ksiądz, proboszcz w Czarnkowie.
• Hipolit Lniski (zm. 1916) – referendariusz i oficer w saskim pułku kawalerii.
• Emil Hipolit Klemens Lniski (1861–1929) – działacz narodowy.
• Hipolit Ostoja-Lniski (1853–1932) – doktor medycyny, lekarz powiatowy w Chojnicach.
• Franciszek Ostoja-Lniski (zm. 1932) – doktor medycyny w Czarnkowie, radca zdrowia, kawaler orderu Polonia Restituta.
• Michał Ostoja-Lniski (ur. 1961) – rzeźbiarz, artysta kociewski.
• Błażej Ostoja Lniski (ur. 1974) – artysta malarz i grafik, profesor sztuk plastycznych, rektor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Majątki ziemskie Lniskich

Lniska, Przeczno, Brodnica, Grzebieniec, Łebno, Kalka, Rąty, Ciecholewy, Lubieszyn, Szumleś, Burowo, Parowo, Horniki, Wałdowo, Dąbrówka, Zbrachlin, Korzeniów, Nagoszyn, Wola Sosnowa.

Przypisy

1. W roku 1788 Paweł Hilary Lniski wylegitymował się skutecznie ze szlachectwa w Galicji z herbem Ostoja (patrz: Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857, s. 145; S. Korwin-Kruczkowski, Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austriackich w czasie od 1773 do 1918 r., Lwów 1935, s. 39). W roku 1842 Jan Antoni Lniski (syn Marcina i Franciszki Węsierskiej) wylegitymował się skutecznie ze szlachectwa w Królestwie Polskim z herbem Ostoja (patrz: E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2007, s. 386.).
2. P. Pragert, Herbarz szlachty kaszubskiej, Gdańsk 2005–2018, t. IV, s. 157-159.
3. P. Pragert, Kaszubskie herby szlacheckie w kościele św. Mikołaja w Gdańsku, (w:) Acta Cassubiana. Tom XXV, Instytut Kaszubski, Gdańsk 2023, s. 114-115.
4. B. Drzewiecki, Szlachta województwa chełmińskiego w latach 1454–1772. Mobilność społeczna i terytorialna, Polskie Towarzystwo Historyczne, Warszawa 2014, s. 54, 61, 161.

Źródła i literatura

• Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Lniscy h. Ostoja Odm.
• K. Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VI s. 139.
• A. Boniecki, Herbarz Polski, Warszawa 1889-1913, t. XV, s. 2-3.
• S. Uruski, Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. IX, s. 135-136.
• J. Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich, Warszawa 1906, (Opisy herbów), s. 247.
• Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857, s. 145.
• S. Korwin-Kruczkowski, Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austriackich w czasie od 1773 do 1918 r., Lwów 1935, s. 39.
• E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2007, s. 386.
• Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, praca zborowa pod red. T. Jurka, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Chełmno, s. 68 (hasła: Lniska Wielkie, Lniska Małe).
• B. Drzewiecki, Szlachta województwa chełmińskiego w latach 1454–1772. Mobilność społeczna i terytorialna, Polskie Towarzystwo Historyczne, Warszawa 2014, s. 40, 54-55, 61, 152, 161.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. L. Grzebień SJ, Kraków 1996, hasło: Lniski.
• Urzędnicy Prus Królewskich XV-XVIII wieku. Spisy, (oprac. zb.), Wrocław 1990, s. 219.
• Acta Cassubiana. Tom XXI, Instytut Kaszubski, Gdańsk 2019, s. 33-34, 240-241.
• Acta Cassubiana. Tom XXV, Instytut Kaszubski, Gdańsk 2023, s. 102-123.
• Nowiny Lekarskie, Poznań 1931.
• P. Pragert, Herbarz szlachty kaszubskiej, Gdańsk 2005–2018, t. IV, s. 158-162, 378-379.
• L. von Ledebur, Adelslexikon der Preussischen Monarchie, Bd.2, L-S, 1855, s. 44.
• G. A. von Mülverstedt, Abgestorbener Preussischer Adel Provinz Preussen, 1894, tab. 12.
• T. Borawska, Wykaz rodów szlachty Prus Królewskich z połowy XVII wieku (na podstawie herbarza J. K. Dachnowskiego), 1982, (w:) Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia, z. 18 (128), s. 149-168.
• M.J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego, nazwisko: Lniski.
• Lniscy herbu Ostoja Pruska – linia brodnicka.