Historia rodziny Starzewskich

Starzewski (Starzeski) – odwieczna szlachta, stara rycerska rodzina, zacna i dla Polski wielce zasłużona, pieczętująca się herbem Ostoja, należąca do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców), wywodząca się z miejscowości Starzyska¹, leżącej w przedrozbiorowym województwie ruskim.

Znani przedstawiciele rodziny

• Erazm Starzeski (zm. po 1586) – kanonik krakowski.
• Szczęsny Starzewski (ok. 1787–1857) – artysta dramatyczny sceny lwowskiej, aktor, reżyser, tłumacz wielu dzieł scenicznych, dyrektor teatru we Lwowie.
• Wanda Starzewska Dawison (zm. 1859) – artystka dramatyczna sceny lwowskiej, aktorka. Córka aktora Szczęsnego Starzewskiego i Anieli z Rutkowskich. Małżonka wybitnego aktora Bogumiła Dawisona.
• Ignacy Starzewski (zm. 1865) – dziedzic części dóbr w Chlebowicach Świrskich koło Przemyślan (obecnie Ukraina).
• Michał Franciszek Starzewski (1801–1894) – uczestnik powstania listopadowego, kapitan Gwardii Narodowej w Tarnowie w czasie Wiosny Ludów, założyciel publicznej szkoły szermierskiej w Krakowie, autor pierwszego zachowanego traktatu o szermierce w języku polskim. Był synem Jana Starzewskiego i Wiktorii Charczewskiej.
• Mieczysław Starzewski (1830–1906) – skrzypek, absolwent konserwatorium wiedeńskiego, dyrektor Krajowego Związku Kółek Rolniczych, dyrektor filii Banku Galicyjskiego w Tarnowie, taksator dóbr ziemskich. Syn powstańca listopadowego Michała Starzewskiego i Elżbiety Szamel.
• Rudolf Starzewski (1833–1894) – dr praw Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat. Syn powstańca listopadowego Michała Starzewskiego i Elżbiety Szamel.
• Stanisław Rafał Starzewski (zm. po 1910) – dziedzic dóbr tabularnych Chlebowice Świrskie koło Przemyślan (obecnie Ukraina). Syn Ignacego Starzewskiego i Romualdyny Gintowt-Dziewiałtowskiej.
• Tadeusz Józef Ostoja-Starzewski (1860–1931) – polski notariusz, doktor praw, prezes Izby Notarialnej w Krakowie, szef Departamentu Skarbu Naczelnego Komitetu Narodowego, kolekcjoner, założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku. Jego rodzicami byli Mieczysław Starzewski i Anna Grejs.
• Rudolf Michał Starzewski (1870–1920) – dziennikarz i publicysta, jeden z najpopularniejszych mieszkańców Krakowa, pierwowzór Dziennikarza w Weselu Wyspiańskiego, przez przyjaciół zwany Dolciem. Jego rodzicami byli dr Mieczysław Starzewski i Regina Cymbler.
• Józef Starzewski (ur. 1870) – dr med. Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor szpitala we Lwowie. Był wnukiem Michała Franciszka Starzewskiego, powstańca listopadowego.
• Stanisław Roman Leopold Starzewski (1875–1969) – pułkownik dyplomowany saperów Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
• Leopold Starzewski (ur. 1876) – dr praw Uniwersytetu Jagiellońskiego. Syn adwokata Rudolfa Starzewskiego i Franciszki Lewickiej.
• Aniela Starzewska z domu Noskowska (1881–1977) – właścicielka znanej wypożyczalni książek w Krakowie, odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotą Odznaką „Za pracę społeczną dla miasta Krakowa”. Była małżonką Jana Starzewskiego.
• Maciej Jan Adolf Starzewski (1891–1944) – uczestnik I wojny światowej w szeregach Legionów Polskich, brał udział także w wojnie polsko-radzieckiej w 1920 roku, porucznik WP, odznaczony Krzyżem Walecznych, prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
• Jan Michał Polikarp Starzewski (1895–1973) – polski dyplomata, działacz emigracyjny, minister spraw zagranicznych Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie.
• Michał Starzewski (1900–1986) – dr praw Uniwersytetu Jagiellońskiego, urzędnik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Syn Józefa Starzewskiego i Heleny Dolińskiej.
• Wojciech Ludwik Józef Starzewski (1902-1962) – lekarz ginekolog, położnik, profesor Śląskiej Akademii Medycznej.
• Maria Ignacja Antonina Starzewska z domu hr. Łubieńska, (1907–2004) – dr Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektorka Muzeum Śląskiego we Wrocławiu, badaczka sztuki śląskiej. Małżonka dra Michała Starzewskiego, urzędnika Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
• Józef Starzewski (1910–1944) – ofiara ludobójstwa na Ukrainie. Był synem Stanisława Starzewskiego z Chlebowic Świrskich.
• Jacek Józef Starzewski (ur. 1941) – chirurg, proktolog, naukowiec, nauczyciel akademicki, profesor nauk medycznych, odznaczony min: Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Syn prof. Wojciecha Starzewskiego.
• Marcin (Martin) Ostoja-Starzewski (ur. 1954) – polski naukowiec pochodzący z Krakowa, profesor w University of Illinois at Urbana-Champaign, na wydziale Mechanical Science and Engineering oraz w Beckman Institute for Advanced Science and Technology.

Majątki ziemskie Starzewskich

Starzyska, Chlebowice Świrskie.

Przypisy

1. Według Kaspra Niesieckiego gniazdem Starzewskich herbu Ostoja była wieś Starzyska w województwie ruskim (patrz: K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 509).

Źródła i literatura

• B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858, s. 372.
• K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 509;
• Poczet szlachty galicyjskiej i bukowieńskiej, Lwów 1857, s. 238-239.
• E. Żernicki-Szeliga, Der polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien. General-Verzeichniss. Bd. 2, Hamburg 1900, s. 377.
• Polski Słownik Biograficzny, t. XLII, Kraków 2003-2004, s. 431-446.
• Źródła dziejowe, t. XVIII, cz. I, s. 75, cz. II, s. 377, 445.
• A. Kulecka, Urzędnicy Królestwa Polskiego (1815-1915). Materiały do biogramów, Warszawa 2019, s. 2810.
• A. Wątor, Spis większych właścicieli ziemskich należących do Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w dzielnicy austriackiej, "Galicja. Studia i Materiały", nr 1, 2015, s. 337.
• J. Wyspiański, Barbarzyństwa OUN-UPA, Lubin 2009, s. 267-268.
• M. J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego (dostęp: 14.02.2025).